Winnares Annabelle van de Laar: ‘Met theater falen en imperfectie omarmen’
Theaterstudent Annabelle van de Laan won zowel de vakjuryprijs als de publieksprijs en nam een cheque van 1.000 euro in ontvangst. Haar ontwerp, Time for losers, is een ode aan falen en imperfectie.
Annabelle zag de theatervoorstelling Victory van Maas Theater en Dans, een ode aan het falen. De voorstelling raakte haar diep. ‘Presteren en goed genoeg zijn is echt een druk onder jongeren in het VO. Een druk die ik zelf ook herken, ik heb ook regelmatig last van het eeuwige verbergen van hoe het daadwerkelijk met me gaat. Je kunt jezelf niet constant als winnaar profileren, soms ben je gewoon even een loser. Waarom kan dat niet gewoon prima en bespreekbaar zijn?’
‘In onze cultuur is er weinig plek voor ‘falen’ of ‘mislukken’. We leren te stralen, te scoren. Falen is moeilijk, daar schamen we ons voor en soms liegen we het zelfs weg. Alleen succes delen we online. Schaamte, spijt, mislukt zijn en zelfverwijt zijn gevoelens die komen kijken bij falen. Gevoelens die niet prettig zijn om alleen te dragen. SAMEN en DELEN zijn voor mij twee belangrijke pijlers geweest binnen het ontwerpen van mijn kunsteducatieproject. Het gevoel er niet alleen voor te staan zorgt voor een gezamenlijkheid binnen je klas en voor het groeien van het zelfvertrouwen. Hoe kunnen we van een faal iets moois maken, hoe kunnen we imperfectie omarmen? Door te falen leren en groeien we. Falen is ook een essentieel onderdeel van het creatief proces. Falen en imperfectie bespreekbaar maken met theater als taal, dat is waar ik op uit kwam. Ik heb vervolgens een spel ontwikkeld, Blunderbingo en Jenga om te Janken.’
‘Falen en imperfectie bespreekbaar maken met theater als taal, dat is waar ik op uit kwam.’
Filosofisch vragen stellen en theatrale opdrachten
‘BlunderBingo is de startopdracht waarmee de leerlingen worden uitgenodigd om het gesprek aan te gaan. Ik begin met het woord blunderen omdat dat een minder zware lading heeft dan falen. Alle leerlingen kiezen 9 blunders die ze zelf wel eens hebben meegemaakt, uit de 30 blunders van de Blunderlijst. Die vullen ze in op de blunderbingokaart en de bingo kan beginnen. Giechelend herkennen de leerlingen elkaars blunders. Daarnaast is er een bak met schaamrode ballen met filosofische vragen rondom het thema blunderen. De vraag ‘is blunderen hetzelfde als het falen?’ is de opmaat naar het volgende spel: Jenga om te Janken.’
‘Voor de theaterworkshop Jenga om te Janken staat er in het midden van het lokaal een grote stapel Jenga-blokken. De leerlingen pakken met hun team om beurt een blok uit de Jenga-stapel… zonder dat de stapel omvalt. Op ieder blok staat een theatrale opdracht. Ze werken in teams en onderzoeken vanuit verschillende kanten het thema falen. Het spel gaat niet over goed of fout, maar over verbeeldend onderzoeken en delen, over inspireren en creëren, over elkaar raken en samen maken. Het spel bevat 54 theatrale opdrachten: fysieke bewegingsopdrachten, stem- en tekstopdrachten, opdrachten gericht op denken & creëren en tenslotte vormgeef- & creatieopdrachten. Ook docenten zonder theaterervaring kunnen het spel inzetten in hun klassen.’
Hoe ben je te werk gegaan?
‘Ik begin altijd met uitgebreide research zodat er een basis ligt om op verder te bouwen. Ik leg ook alles vast in beeld of schrift, zodat ik na kan slaan hoe mijn creatief proces verloopt en waar het mij oorspronkelijk om te doen was. Tijdens het divergeren kwamen er honderden ideeën. Om goede keuzes te maken werkt het voor mij goed om even te sparren, samen te filteren en te kijken wat er dan overblijft. Een lastige fase. Als het raamwerk er eenmaal is, dan ga ik als een speer en vind ik het superuitdagend om het zo perfect, kloppend en toepasbaar mogelijk te maken.’
Waar ben je trots op?
‘Ik ben heel blij met de toepasbaarheid van het spel en de reacties van de doelgroep. De vorm biedt een veilige en speelse leeromgeving waar leerlingen uitdrukking kunnen geven aan hun gedachten, ideeën en ervaringen rondom falen en imperfectie. Ze werkten veel samen, ze moesten bijvoorbeeld binnen een minuut zoveel mogelijk gezamenlijke imperfecties verzamelen.’
Time for losers is het winnende ontwerp van Annabelle van de Laar
‘Nog nooit waren ze zo enthousiast over hun dyslexie, faalangst, hamertenen, of X-benen. De vreugde die er was als ze een gezamenlijke imperfectie vonden. ‘JA, schreeuwde ze, dat heb ik ook!’ Vet, schrijf het snel op!’ Vervolgens werden de imperfecties omgezet in een levend standbeeld. Ze hadden veel plezier en omdat het allemaal imperfect mocht, ontstonden de mooiste creaties. Vol overtuiging stortte ze zich op de opdrachten en vulden elkaar aan. Er werd echt samengewerkt.’
‘Natuurlijk ben ik er ook trots op dat ik heb gewonnen. Ik vind het belangrijk dat studenten een platform krijgen om zich zelf te kunnen presenteren en elkaar te inspireren. Dit in het belang van kunsteducatie en als erkenning van de ontwerpers.’
Kun je iets vertellen over jezelf en je motivatie om naar de lerarenopleiding te gaan?
‘Ik heb zelf lang gezocht naar de juiste opleiding. Mijn moeder is beeldend kunstenaar, kostuum- en decorontwerpster. Als kind vond ik het magisch om te zien hoe de decors en kostuums, die eerst in mijn moeders atelier hingen, tot leven kwamen op het podium. Als jong meisje speelde ik in musicals en zong en danste veel. Naast de Havo volgde ik een vooropleiding op een dansacademie en daarna een jaar hbo richting Musicaltheater.’
‘Van alles kon ik wel wat maar ik was geen uitblinker in een van de drie disciplines. Van bedenken, ontwerpen en creëren ging ik altijd helemaal aan. Ik wist zeker dat ik iets met dans en theater wilde, ik wist alleen nog niet op welke manier. Via stages kwam ik in aanraking met lesgeven en daar is mijn liefde voor het lesgeven geboren.’ ‘Na een aantal jaren gewerkt te hebben als dans- en zangdocent op een middelbare school en een particuliere dansschool, zocht ik meer verdieping. Zo ben ik terecht gekomen op de Academie voor Theater en Dans in Amsterdam, opleiding Theaterdocent verkort. Hier kwam alles voor mij samen.’
Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)