In een minibieb kan iedereen gratis boeken lenen of ruilen. In Nederland zie je er steeds meer, nu al zo’n 1500. Waarom beginnen mensen een minibieb? Dit is de motivatie van drie verschillende eigenaren:

“Omdat de bibliotheken dicht waren in coronatijd ben ik gestart met een minibieb. Deze bieb richt zich echt op kinderen en jeugd. Ik ben zelf juf en vind lezen belangrijk. Ik tip de kinderen van mijn school zodra er weer nieuwe titels in staan en mijn minibieb heeft ook een Instagrampagina.”

“Onze minibieb is door, voor en met onze dochter (9) geplaatst. De bieb liep vanaf het begin al heel goed. Uiteindelijk was de belangrijkste reden toch het idee om iets sociaals te doen in de straat. Ik heb nu ook een gedicht achter het raam opgehangen. Dat werkt echt, dan heb je zomaar een leuk gesprek met iemand.”

“Aan de overkant van de straat werden nieuwe huizen gebouwd. De nieuwe bewoners waren in het begin vooral met elkaar en hun nieuwe huis bezig. Daarom startte ik deze minibieb – als verbindend element voor de straatbewoners. En het werkt! Mensen maken even een praatje. Een buurvrouw van de overkant zet af en toe de boeken recht. Vooral de kinderboeken gaan hard; soms doe ik een oproep op de facebook wijkpagina voor nieuwe titels.”

Interviews: Wim Burggraaff, juni 2021.

Soms lees je in de krant over een eigenaar die meewarig vertelt dat alle boeken zijn “gestolen” door een onbekende passant. Is het een terecht beeld van de minibieb dat bezoekers meer boeken uit de bieb halen dan toevoegen, terwijl de eigenaar regelmatig boeken toevoegt om de bieb draaiende te houden? Of zijn dit excessen en is het ruilgedrag van bezoekers voldoende om de bieb langdurig gevuld te houden?

Samen met Adriaan Soetevent (hoogleraar Micro-economie) deed ik een wetenschappelijk veldonderzoek onder 56 minibieb-eigenaren om deze vragen te kunnen beantwoorden. Een halfjaar lang hielden ze elke week een logboek bij met welke boeken er in hun bieb waren bijgekomen en welke eruit waren gegaan.

Het blijkt dat bezoekers aardig wat keus hebben bij de 56 minibiebs in ons onderzoek, want de gemiddelde bieb heeft 51 boeken in de collectie. Interessant is dat tijdens de onderzoeksperiode de totale boekencollectie van alle biebs samen toenam: 8100 boeken werden ingebracht tegenover 7700 meegenomen. Deze aantallen laten zien dat er veel gebruik wordt gemaakt van de minibiebs, meer zelfs dan eigenaren van tevoren dachten.

Vooral het ruilen van boeken vinden eigenaren belangrijk: 80% van de minibiebs heeft dit als informele “regel”. Vertrouwen vormt de basis van het goed functioneren van de minibieb. Immers, een boek uit de bieb halen zonder een boek ervoor terug te leggen is zo gedaan omdat eigenaren hun bieb niet continu in de gaten kunnen en willen houden. Wij vinden in ons onderzoek dat de meerderheid van de bezoekers ook boeken toevoegt aan de bieb en dus niet uitsluitend meelift op bijdragen van anderen, maar de ruil is niet helemaal één-op-één. De actieve eigenaar die zelf boeken toevoegt is dus belangrijk voor het op peil houden van de collectie.

Een gloednieuwe thriller van Esther Verhoef ruilen tegen een beduimeld boekje is volgens de minibieb-regels, maar de waarde van de collectie gaat er wel op achteruit. Vinden eigenaren dit erg? Uit ons onderzoek komt naar voren dat de waarde of populariteit van één-op-één geruilde boeken minder een rol speelt. Eigenaren zien niet graag dat bezoekers veel boeken uit de bieb halen zonder boeken toe te voegen of boeken er uit halen om deze te verkopen.

Het lijkt mij ook wel wat, een minibieb starten. Zodra ik de ruimte buiten heb, stof ik mijn boeken af en plaats ik ze achter een glazen deurtje in een houten kastje. En dan het liefst een felgekleurd exemplaar!

Auteur: Anouk Schippers, promovenda Micro-economie aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Rijksuniversiteit Groningen.

Deze blog is onderdeel van de blogreeks ‘Culturele praktijken in beeld‘, waarin LKCA laat zien dat het begrip ‘cultuur’ breder is dan vaak wordt vermoed. Bekijk ook de andere blogs en stel je open voor culturele praktijken die nu buiten het blikveld van de mainstream vallen.