Zoenende mensen op het podium, gesprekken over overspel… Bij het scouten van voorstellingen let Kunstgebouw niet alleen op de artistieke kwaliteit. Op de checklist staat ook: is deze voorstelling geschikt voor christelijke scholen? Een kwestie van inlevingsvermogen, schrijft Jantine van der Meijden. Hoe pakt Kunstgebouw de selectie aan?

Bij Kunstgebouw selecteren we voorstellingen voor het programma Kijk|Kunst waar zo’n 300 scholen in Zuid-Holland gebruik van maken. Naast inhoudelijke criteria (sluit dit aan bij de belevingswereld van kinderen uit groep 7 en 8?) en praktische criteria (kan deze kleutervoorstelling in het speellokaal plaatsvinden?) staat op onze checklist ook: is deze voorstelling geschikt voor christelijke scholen? Is dat censuur of juist inclusief denken?

Aanleiding voor dit stuk is een artikel in het AD: ‘School vindt voorstelling te heftig voor kinderen en verlaat theater.’ Zoenende mensen op het podium, gesprekken over overspel en griezelige scènes. De leerkrachten uit het artikel vonden de voorstelling niet geschikt voor hun leerlingen. Hoe pakken wij de selectie van schoolvoorstellingen aan?

Een vrije voorstelling vindt plaats in een andere context dan een schoolvoorstelling. Voor vrije voorstellingen geldt: als ouder ben je erbij en je kunt meteen reageren op vragen of angsten. Bovendien heb je de voorstelling zelf uitgekozen. Bij schoolvoorstellingen ligt het anders. Scholen laten de keuze over aan ons. Alles wat we kiezen moet voor elke denominatie geschikt zijn, openbaar, katholiek, christelijk of islamitisch. En eigenlijk wijken deze scholen onderling niet eens zoveel van elkaar af. Ook een openbare school houdt niet van vloeken en geweld in een voorstelling.

Niet vloeken en geen geweld klinkt logisch. Maar hoe zit het met sprookjes? Daarin zit wel een verschil tussen openbaar en christelijk onderwijs. Je kunt niet simpelweg stellen dat sprookjes niet mogen. Maar als in een voorstelling wezens voorkomen met bovennatuurlijke krachten, zoals heksen of tovenaars, vergt dat meer aandacht. Hoewel christelijke scholen daar onderling in kunnen verschillen. Is mythologie uitgesloten? Dat hangt van de leeftijd van de kinderen af. Als ze oud genoeg zijn om te duiden dat een mythe uit de Griekse cultuur komt, dus een andere cultuur dan die van henzelf, dan kan het wel.

Om een zorgvuldige afweging te maken, vragen wij leerkrachten om mee te kijken. Zoals Heleen Reitsma-Vroegindewij van de christelijke Oranjeschool in Katwijk. Zij gaat al tien jaar mee met Kunstgebouw naar presentatiedagen van impresariaten. Hier scouten theaters en organisaties als Kunstgebouw voorstellingen. Heleen wordt twee dagen per jaar vrij geroosterd om dit te kunnen doen. Haar directeur vindt het belangrijk dat de voorstellingen niet alleen goed aansluiten bij de leerlingen maar ook bij de levensovertuiging van de school.

Wanneer we met Heleen, en andere leerkrachten, in gesprek gaan, wordt telkens weer goed duidelijk dat het er geen lijstje te maken valt waarop staat ‘dit kan wel’ en ‘dit kan niet’. Het ligt genuanceerder. Heleen geeft aan dat door de zorgvuldigheid waarmee Kunstgebouw voorstellingen kiest, deze vorm van kunst ook in aanmerking komt voor kinderen die anders nooit voorstellingen zouden zien.

Makers zijn zich er soms helemaal niet van bewust dat bepaald taalgebruik of een specifiek onderwerp scholen af kan schrikken. De voorstelling kan dan onbedoeld niet tot zijn recht komen. Dat is zonde. Als wij een voorstelling heel goed vinden, maar er zit iets in dat niet geschikt is voor alle scholen, dan leggen we dat uit. We zullen makers nooit vragen om iets aan te passen. Maar we laten ze wel even door de bril van een school kijken. Is dat censuur? Nee, eerder inlevingsvermogen. Soms moeten we een voorstelling laten liggen. Dat is jammer, maar geen concessie. We hebben tenslotte keuze uit een ruim aanbod. We kiezen een voorstelling die even mooi en goed is, maar ook inhoudelijk past. Zo brengen we hoogwaardige voorstellingen naar íedere school.