Om eenzaamheid aan te pakken, moeten verschillende partijen samenwerken. In het hele land worden daarom netwerken (coalities) opgericht tegen eenzaamheid. Dit gebeurt in het kader van het landelijke actieprogramma Eén tegen eenzaamheid en vaak onder lokale regie van een gemeente.

Eenzaamheid is complex en gelaagd, de doelgroepen zijn divers. Er is niet één aanpak van toepassing en partijen hebben elkaar nodig om tot oplossingen te komen en vernieuwende ideeën vorm te geven. Soms heeft eenzaamheid een duidelijke, aanwijsbare oorzaak; veel vaker is het een combinatie van meerdere factoren. Hoe ga je als professional om met al die verschillende mensen en situaties?

Beleids- en praktijkprofessionals in zorg, welzijn, cultuur en gemeenten kunnen elkaar aanvullen met kennis, ervaringen en mogelijkheden. Samen kunnen ze betekenisvol aanbod creëren, op maat voor specifieke situaties en doelgroepen. Door samen te werken vergroten ze ook de kans op het vroegtijdig signaleren van eenzaamheid.

Samenwerking tussen verschillende domeinen is uitdagend. Er zijn verschillen in beleid, financieringscriteria, doelstellingen en taal. Beleid en regelingen voor financiering zijn nog te vaak gericht op één domein. Daardoor vallen samenwerkingsverbanden tussen zorg, welzijn en cultuur tussen wal en schip en komen dingen moeilijk van de grond. Vaak zijn goede initiatieven afhankelijk van projectsubsidies en de inzet van enkele gemotiveerde sleutelfiguren. Dat is kwetsbaar. Sleutelfiguren kunnen wegvallen zonder dat hun (pioniers)werk verder wordt voortgezet. Door het gebrek aan duurzame borging van samenwerkingsverbanden in meerjarenplannen en -begrotingen, gaat opgebouwde kennis en ervaring verloren en is een langdurige betrokkenheid bij de doelgroepen niet gewaarborgd. En dat is juist bij eenzaamheid belangrijk.

‘De inzet van kunst en cultuur verrijkt de zorg enorm. Als instelling moet je je er hard voor maken, maar je merkt het verschil bij de bewoners. De vreugde en blijdschap van bezig zijn. Iedere instelling zou dat moeten willen, dat ene stukje inbrengen waardoor je het verschil maakt. Je wil iemand een mooi moment geven om even die eenzaamheid te doorbreken.’
— Ouafila el Bouazzaoui, Humanitas De Leeuwenhoek, Rijswijk

Door krachten vanuit verschillende domeinen te bundelen, ontstaan nieuwe kansen en vergroten de partners hun betekenis in de samenleving. Gemeenten en organisaties voor cultuur, zorg en welzijn kunnen op verschillende manieren profijt hebben van samenwerking tegen eenzaamheid met kunst en cultuur.

Meer informatie over lokale netwerken en voorbeelden van lokale eenzaamheidscoalities vind je op Eén tegen eenzaamheid, het landelijke actieprogramma van VWS.

Voor partijen uit zorg, welzijn, cultuur en gemeente die samen willen werken tegen eenzaamheid is er een handige praatplaat met gesprekscanvas. Op de praatplaat ‘Samenwerken tegen eenzaamheid’ staan effecten van kunst en cultuur(participatie) die van betekenis zijn in de strijd tegen eenzaamheid. Je kunt het bestand hieronder gratis downloaden. In dezelfde pdf vind je het gesprekscanvas: een instrument om samenwerken tegen eenzaamheid met kunst en cultuur te ondersteunen. In de werkvorm staat beschreven hoe je met de praatplaat en het gesprekscanvas aan de slag kunt gaan.

De praatplaat en het gesprekscanvas zijn ontwikkeld om gemeenten, culturele instellingen, zorg- en welzijnsorganisaties en amateurkunstverenigingen te ondersteunen bij duurzame samenwerking, (integraal) beleid en hun praktijk ‘op de vloer’.

De begrippen (effecten) op de praatplaat zijn vaak subjectief. Ze dagen uit om er eigen interpretaties aan te geven en ze te vertalen naar de eigen context (doelgroepen, organisaties, fysieke omgeving, enz.). Het gesprekscanvas helpt hierbij. Het stimuleert om helder te krijgen wat je wilt bereiken en hoe je dat gaat aanpakken, en om daarover het gesprek aan te gaan met professionals uit andere domeinen.

In het gesprekscanvas staan vragen over het hoe en waarom van de beoogde samenwerking.

De praatplaat ‘Samenwerken tegen eenzaamheid’ is ontwikkeld in samenwerking met mensen uit de praktijk en op basis van interviews met beleidsmakers, onderzoekers, professionals en verenigingsbestuurders uit de cultuursector en het sociaal domein. Speciale dank gaat uit naar:
Annemarie Mennes – voorzitter Volksdansvereniging Nitsanim Den Haag
Crétien van Kampen, onderzoeker Kwaliteit van leven en zorg Sociaal en Cultureel Planbureau
Geke Walsma – senior adviseur Brede Welwaart en integrale opdrachten Provincie Friesland
Gertjan Endedijk – directeur Nieuwe Veste Breda
Hanneke de Vries – programmamanager Artiance Alkmaar
Ineke Damen – adviseur Volksgezondheid gemeente Utrecht
Jacintha Blom – cultuurmakelaar Enschede
Jan Olijve – consulent Ouderen Mee & De Wering Hoorn
Jos Verbeeten – voorzitter Landelijke Organisatie voor Ouderen Koren (LOVOK)
Margreet Drijver – dirigent Schoorkoor Hoorn
Marloes Schreur – strategisch adviseur Sociaal Domein gemeente Leeuwarden
Petra van Wezel – zelfstandig adviseur netwerkvorming zorg en welzijn Utrecht
Rineke Marwitz – directeur De Kunstbeweging Emmen

>Samenwerken
Naar tabblad ‘Algemeen’
Naar tabblad ‘Effecten’
Naar tabblad ‘Voorbeelden’
Naar tabblad ‘Financiering’
Naar tabblad ‘Meer weten’