Elke basisschool vult cultuureducatie anders in, passend bij de pedagogische visie, de samenstelling van het team en de culturele omgeving. Ook bij de koplopers komt cultuureducatie bovenop het uitgebreide takenpakket van leraren en ook zij ervaren een gebrek aan middelen. Toch weten ze cultuureducatie uitvoerbaar én duurzaam te maken. Dit doen zij door:

Maak niet alleen de leraren verantwoordelijk voor cultuureducatie, en ook niet alleen je culturele partners. Een leraar heeft niet altijd voldoende kennis, vaardigheden en durf in huis om cultuurlessen te ontwerpen en te geven. De inzet van culturele aanbieders is vaak te afhankelijk van subsidies, met het risico dat aanbod wegvalt als subsidies stoppen. Hebben leraren wel culturele expertise en is er cultureel aanbod in de omgeving? Maak daar dan optimaal gebruik van! Als school kun je veel meer doen en bereiken wanneer je de krachten verenigt met je culturele omgeving. 
Expertise die binnen je team ontbreekt kun je aanvullen door slim gebruik te maken van vakdocenten, culturele aanbieders of kunstzinnige ouders. Dat verhoogt de kwaliteit en verlaagt de druk op je team.

Door samen te werken met het hele team bespaar je tijd en kun je gebruikmaken van elkaars deskundigheid. Organiseer samen schoolbrede en groepsdoorbrekende activiteiten. Reserveer hier vaste tijdstippen voor, bijvoorbeeld elke twee weken of tijdens projectweken. Werk met kleine groepen kinderen, bijvoorbeeld in workshops of ateliers. Verdeel de taken, zowel qua voorbereiding als uitvoering, zodat iedere leraar iets doet wat past bij zijn/haar
kennis en vaardigheden. Sommige leraren zijn handelingsverlegen, anderen hebben grote kunstzinnige en creatieve talenten. Houd hier rekening mee. Door aan te sluiten bij de motivatie en talenten van leraren krijg je iedereen aan boord.

Zorg voor scholingsbeleid waardoor leraren die dat willen zich kunnen ontwikkelen op het gebied van kunst en cultuur. Zo verhoog je, via de deskundigheid van individuele teamleden, gestaag de kwaliteit van je culturele onderwijsaanbod.

Door verbinding te maken met andere vakken krijgt cultuureducatie een sterkere positie. Cultuureducatie draagt dan namelijk bij aan meerdere kerndoelen én aan brede onderwijsdoelen, zoals creatief denken en communiceren. Hierdoor zien team, leerlingen en ouders de meerwaarde beter en ontstaat er een breder draagvlak voor kunst en cultuur op school.

Door alle kunstdisciplines en cultureel erfgoed aan bod te laten komen kun je meerdere talenten uit het team inzetten. Ook kun je dan makkelijker verbindingen leggen met andere vakken en (kern)doelen. Kunst en cultuur kunnen in thematische projecten het cement zijn tussen verschillende vakgebieden. Kinderen in aanraking brengen met de kunstdisciplines en erfgoed is ook belangrijk omdat niet ieder kind dit van huis uit meekrijgt.

Betrek niet alleen de leraren bij cultuurlessen en projecten, maar ook de kinderen. Geef hen inbreng bij het ontwerpen of uitvoeren van lessen, en bied keuze uit meerdere activiteiten. Zo sluit je optimaal aan bij hun authentieke, intrinsieke motivatie. Zij zullen de activiteiten dan meer waarderen en zodoende ook meer leren.

Verwonder je leerlingen met kunst en cultuur en stimuleer hun nieuwsgierigheid. Dit levert veel enthousiasme en plezier op. Kinderen komen tot bloei. Je hoeft niet per se te streven naar hoge artistieke prestaties en ambachtelijke vaardigheden. Het doel van wekelijkse lessen in een kunstdiscipline is niet om de kinderen aan het einde van hun schoolloopbaan met een bepaald niveau af te leveren. Als school kun je overigens wel bewust een verbinding maken  met kunstlessen buiten school waar kinderen – die dat willen – zich verder kunnen specialiseren.

Cultuureducatie verbeteren lukt het beste stapje voor stapje. Zorg voor een olievlekwerking, probeer niet in een keer het hele team mee te krijgen. Als ze zien hoeveel plezier kinderen hebben bij de activiteiten, dan raken zelfs de meest gereserveerde en sceptische teamleden op den duur enthousiast.
Met deze lessen hopen we met name schoolleiders op ideeën te brengen om met hun team aan de slag te gaan en kunst en cultuur een vanzelfsprekende, vaste plek te geven op school. Hoe dit er in de praktijk uit kan zien? Kijk het videoportret van Jenaplan basisschool De Zevensprong en ga aan de slag. Want ‘Iets maken is mooi!’ en ‘in je fantasie alles mogen’, dat gun je ieder kind!

Foto: Anna van Kooij  

Wil je meer weten?