Dit is een artikel uit de Cultuurkrant, editie 28, december 2023.

Precies vijftig jaar geleden, in 1973, vond een muzikale revolutie plaats. Op een Back to School Jam in The Bronx in New York mixte DJ Kool Herc twee platen door elkaar. Het leverde een unieke mix op, die tot op de dag van vandaag wordt gezien als de start van de hiphopcultuur. 

Nog steeds is hiphop springlevend. Ook in Zwolle, waar Ricardo McDougal, beter bekend als Phreako, Rico of Rickert, aan de wieg stond van de succesvolle rapformatie Opgezwolle. Hij zet zich nu samen met welzijnsorganisatie Travers in om jongeren hun muzikale talenten te laten ontwikkelen. De Fakkelteit, zoals het inmiddels tien jaar lopende project heet, is een groot succes. 

De jongeren komen twee keer per week voor een avondvullend programma samen op een locatie van concertzaal Hedon. Vanaf vijf uur melden de eersten zich om te helpen met koken. Na een gezamenlijke maaltijd verzamelen ze zich in de performanceruimte, waar ze eerst in gesprek gaan over het onderwerp dat ze die avond centraal willen stellen in hun raps. Soms is dat een serieus onderwerp, zoals het gebruik van verslavende middelen, een andere keer gaat het over iets luchtigs als groenten en fruit. 

Dan wordt een beat opgezet en gaan de jongeren in groepjes uiteen om zich uit te leven met het gekozen thema in het achterhoofd. Om een uur of negen komt iedereen weer bij elkaar om het resultaat te laten horen. 

Tijdens de avonden, standaard op maandag en woensdag, staan muzikale ontwikkeling en communitybuilding centraal. ‘Welzijn is het doel, hiphop is het middel,’ aldus Deddens. ‘De Fakkelteit is onderdeel van onze talentenpiramide. Dit is de meest toegankelijke tree. Vervolgens kun je doorgroeien, zelfs tot professioneel niveau.’

Om jongeren te helpen die volgende stap te bereiken, ontwikkelden Rico en Travers onlangs De Fakkelteit 2.0: een workshopserie waarin de jonge rappers zelf konden aangeven welke vaardigheden ze wilden opdoen. Het resultaat: sessies over uiteenlopende onderwerpen, van het aanbrengen van meer diepte in je teksten tot het vermarkten van jezelf als product. De serie werd afgesloten met een eindvoorstelling, waar kenners van de hiphopscene aanwezig waren om talenten te scouten. Zij staan nu in voorprogramma’s van grote namen of tekenen bij een fameus label. 

Deddens ziet elke week met eigen ogen wat de bijeenkomsten voor de jongeren betekenen. ‘Sommigen geven zelf aan dat ze niet weten waar ze waren geweest zonder De Fakkelteit. Een paar lopen hier al vanaf het begin rond. We hebben gezien hoe zij zijn opgekrabbeld uit het ongunstige milieu waaruit ze kwamen en hier gezonde contacten opdeden. Zij zijn echte rolmodellen voor degenen die net komen kijken.’

Goed voorbeeld doet goed volgen, laat ook De Fakkelteit zien. Sommige jongeren beginnen in hun eigen dorp een soortgelijke community of beginnen zelf aan een opleiding tot sociaal werker. Ook kunnen jongeren stage lopen bij de Fakkelteit – alles om ze van de straat te houden. 

Geregeld komen politici kijken naar het succes van De Fakkelteit. Onlangs kwam GroenLinks-PvdA-lijsttrekker Frans Timmermans nog langs voor een lesje rap. Zo’n bezoek mag geen publiciteitsstunt worden, benadrukt Deddens. ‘Het is niet de bedoeling dat ze het inzetten als campagnemiddel. Het gaat juist om het oprechte contact: ze moeten zien wat De Fakkelteit voor jongeren betekent.’

Neem een abonnement op de Cultuurkrant en ontvang ‘m voortaan gratis in je brievenbus!