De Jeugdwet biedt kansen voor kunstprofessionals
artikelTip 1: Denk mee over de 3 centrale vragen
Bij kinderen en jongeren met zorgvragen spelen vaak meerdere onderwerpen tegelijkertijd. Denk aan armoede en achterstand, geweld, geestelijke gezondheidsproblemen, verslaving, ontwikkelingsstoornissen, eetstoornissen, te weinig beweging, beperkte sociale netwerken, weinig motivatie, schooluitval, comazuipen, onveilig vrijen, groepsdruk, criminaliteit en reclassering, of radicalisering. Overkoepelend zijn voor gemeenten de volgende vragen zeer relevant:
- Hoe maak je de omslag naar preventie? Ofwel: Hoe zorg je ervoor dat kinderen en jongeren vitaal blijven en hoe voorkóm je zorgvragen?
- Hoe maak je problemen of zorgvragen tijdig bespreekbaar zodat de kinderen en jongeren eerder ondersteuning krijgen?
- Hoe versterk je de eigen kracht van het kind of de jongere, zijn gezin en sociale omgeving?
De vragen kunnen we alle drie – ook – beantwoorden met: Door actieve deelname aan culturele en kunstzinnige activiteiten. Want dat doet een mens goed, blijkt uit steeds meer studies.
Tip 2: Haak aan bij één of meerdere beleidsthema’s
Voor de komende twee jaar zijn (binnen de Jeugdwet) de volgende beleidsthema’s vastgesteld, waarop kunstinitiatieven kunnen inspelen:
- Preventie van zorgvragen
- Bespreekbaar maken van problematiek en zorgvragen
- Bijdragen aan zelfversterking / empowerment
- Vergroten van zelfregie en zelfredzaamheid van de jeugdige, zijn gezin en de sociale omgeving
- Stimuleren van samenredzaamheid door (informele) netwerkvorming
Tip 3: Ben je bewust van het vernieuwende karakter
De uitdaging is dat je je in een ontwikkelend veld beweegt: er bestaan geen kant-en-klare concepten. Samenwerking met kunstprofessionals is niet voor alle potentiële zorg- en welzijnspartners vanzelfsprekend en gemeentelijke afdelingen Kunst en Cultuur zetten niet allemaal ‘kunst als middel’ in. Je kunt bij de lokale overheid en de partners dus niet terugvallen op een structurele aanpak, cultuurbeleid of duurzame financiële middelen.
Tip 4: Kijk wat andere kunstprofessionals binnen deze wet uitvoeren
Tip 5: Verbreed je eigen werkveld
De Jeugdwet verbreedt het werkveld van kunstprofessionals. De wet biedt kunstprofessionals de kans om samen te werken met de sectoren jeugdzorg, welzijn en onderwijs. Het tij is gunstig: landelijk is er meer aandacht voor de maatschappelijke functie van kunst en cultuur gekomen en verschillende fondsen stimuleren cultuurparticipatie onder jeugdigen die aanspraak moeten maken op de Jeugdwet.
Tip 6: Verdiep je in de participatieve kunstprojecten
Actieve cultuurparticipatie in participatieve kunstprojecten werkt als een preventief middel: hoe beter een jongere zich voelt en ruimte krijgt om zijn/haar identiteit te ontwikkelen in het kunstproject en hoe meer hij/zij daardoor over een informeel (zorg)netwerk beschikt, hoe minder de vraag naar zorg zal zijn. De handreiking vanuit de kunst kan ook concreet zijn: dans is bijvoorbeeld beweging en daarmee een manier om jongeren te mobiliseren en overgewicht te voorkomen.
Tip 7: Pols of je gemeente openstaat voor kunstinterventies
Actieve kunstparticipatie draagt bij aan een positief zelfbeeld, activeert deelnemers en kan een preventieve werking hebben vanwege de empowerment, beweging en de contacten die het oplevert. Dit sluit aan bij de belangrijkste aandachtspunten van de Jeugdwet: voorzieningen en hulpverleners moeten zich gaan richten op de versterking van de eigen kracht van kinderen/jongeren en hun opvoeders. De wet moet zorgen voor een omslag naar preventie en naar minder snel medicaliseren.
Tenslotte moeten gemeenten zorgen voor betere samenwerking en hulp op maat: één gezin, één plan, één regisseur. Hoe je als gemeente die omslag kunt maken, is net als bij de Wmo een een zoektocht. De ene gemeente is hier verder mee dan de andere. Houd hier rekening mee als je overlegt met gemeente en/of zorgaanbieders.
Tip 8: Overtuig gemeenten van de kracht van cultuurparticipatie
Actieve cultuurparticipatie ondersteunt en versterkt jongeren met een zorgvraag:
- Het draagt bij aan het gevoel van welzijn.
- Het geeft jongeren ruimte, woorden en handvatten om hun verhaal te vertellen, om te ontdekken en te laten zien wie ze zijn.
- Interactieve schoolvoorstellingen kaarten onderwerpen aan die voor kinderen en jongeren relevant zijn en openen het gesprek hierover.
- Het stimuleert op positieve wijze, want kunstparticipatie en plezier staan centraal, niet hun probleem.
- Jongeren met en zonder zorgvraag worden bij de kunstpraktijken betrokken.
- Het levert nieuwe contacten en (toekomst)perspectieven op.
Tip 9: Begin met een open verkenning
Investeer tijd, energie en inzet in het leren kennen van:
- De potentiële deelnemers: ga erop uit, treed met ze in gesprek en breng hun behoeften en interesses in kaart.
- De potentiële samenwerkingspartners in jeugdzorg en jeugdwelzijn die al met de doelgroep werken – zeker als je nog geen ingang hebt tot de potentiële deelnemers. Ga het gesprek aan en tast af hoe samenwerking wederzijds versterkend kan zijn.
- Lokale bestuurders en ambtenaren met jeugd in hun portefeuille en breng hun specifieke jeugdvragen in kaart.
Tip 10: Over het opzetten van je projectplan
- Sluit de vorm en inhoud van je programma-ontwerp aan op de behoeften, wensen en ambities van de groep(en) waarmee je gaat werken.
- Schrijf het projectplan samen met (enkele) lokale partners. Door de samenwerking tussen de sectoren kunst, jeugdzorg of jeugdwelzijn, hebben financiers er meer vertrouwen in.
- Ontwikkel geen ‘los’ project, maar vanaf het begin een langere termijnstrategie.
- Leg het gezamenlijk met samenwerkingspartner(s) en doelgroep ontwikkelde plan voor aan de lokale bestuurders of ambtenaren.
Tip 11: Zoek samenwerkingspartners
- Jeugdhulpaanbieders
- Jeugdgezondheidszorg/ GGD
- (In)formele verenigingen of verbanden voor sport en vrijetijdsbesteding waar de beoogde groepen bijeenkomen
- Scholen en centra voor kinderopvang
- Sociale wijkteams en zorgteams
- Kunstorganisaties met ervaring met de doelgroep of specifieke deelgroep(en)
- Gemeentelijke afdelingen Kunst en Cultuur
- Gemeentelijke afdelingen Zorg en Welzijn (Wmo)
Tip 12: Regel de financiën
Voor de financiering van je culturele programma zijn er de volgende mogelijkheden:
- Onderhandel met de gemeente over financiering van je programma uit Jeugdwet-budgetten.
- Raadpleeg de fondsenwijzer en schrijf met je aanvraag publieke en private fondsen aan. Kijk ook goed naar de kansen die kleine (regionale) fondsen bieden.
- Jeugdigen in achterstandsposities kunnen in aanmerking komen voor financiële ondersteuning van hun deelname vanuit het Jeugdcultuurfonds.
- Zie HIER voor informatie over subsidies, fondsen en andere geldbronnen.
Tip 13: Lees de handreiking Succesvolle inclusieve cultuurprojecten
Meer informatie
Kijk voor meer informatie over ondernemen als kunstenaar op de website Beroepskunstenaar van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten
Headerfoto: Phoenix Cultuur, Hiphop, Paul van der Veer
artikel
Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)