De stem van het kind in het culturele leerecosysteem
artikelAanleiding
Hoe zorgen we dat iedereen zich cultureel kan ontwikkelen? Om die vraag te beantwoorden, doet LKCA in 2021-2024 onderzoek naar culturele leerecosystemen.
Eerder deelden we een essayreeks, deden we onderzoek in het speciaal onderwijs en interviewden we professionals uit het veld. Samen met culturele partners voerden we systeemanalyses uit, die leidden tot een longread. We verzamelden best practices en vertaalden deze naar overdraagbare kennis en handreikingen.
De stem van het kind
Een van de aanbevelingen uit ons eerdere onderzoek ‘Versterken wat er al is’, is om het individu meer in acht te nemen. We praten vaak over wat leerlingen moeten leren, maar weinig met leerlingen over wat ze willen leren. Denken in leerecosystemen wil dit doorbreken door de ontwikkelbehoefte van de lerende centraal te stellen. Dit vanuit de veronderstelling dat meer zeggenschap van leerlingen leidt tot rijker cultuuronderwijs en andere inzichten.
’Door iets te maken leer je iets over jezelf, over wat je zelf leuk vindt om te doen.’’
Cultuurmenu
Het doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in hoe leerlingen kunst en cultuur ervaren en hoe hun wensen beter kunnen worden geïntegreerd. We voerden dit onderzoek uit in Noordenveld: een gemeente met een breed cultuurmenu dat alle leerlingen een gelijk aanbod biedt. Hoewel de structuur samenhang en diversiteit biedt, worden leerlingen momenteel niet betrokken bij de ontwikkeling van het aanbod. Wat als we dat nou wel doen?
Vanuit de belevingswereld
Om de wensen en behoeften zichtbaar te maken, werkten we in leerlingenraden van vier basisscholen aan een woordweb. Doordat we geen voorbeelden of context meegaven, werkten de leerlingen puur vanuit hun eigen belevingswereld. We gingen in gesprek en verzamelden hun ideeën. Zo ontdekten we niet alleen wat de leerlingen inspireert en wat ze willen leren, maar ook hoe ze dat willen doen en of het bestaande aanbod bijdraagt aan hun ontwikkelbehoefte.
Bevindingen
- Zelf doen staat centraal
Leerlingen geven de voorkeur aan actieve betrokkenheid, zoals zelf schilderen, dansen of muziek maken, boven passieve activiteiten zoals museumbezoeken. - Diversiteit en variatie
Een breed scala aan kunstvormen, zoals dans, zang, en film, wordt gewaardeerd. Leerlingen willen vooral nieuwe technieken leren en zichzelf creatief ontwikkelen. - Kwaliteit en begeleiding
Goede lessen worden gekenmerkt door kunst(werken) met een inspirerend verhaal en een enthousiaste docent die goed is in zijn vak. - Ruimte voor autonomie
Leerlingen willen de vrijheid om hun eigen creativiteit te uiten, zonder al te veel sturing en overbodige uitleg. - Belang van kunst en cultuur
Ondanks verschillen in persoonlijke voorkeuren, erkennen leerlingen het belang van cultuureducatie voor persoonlijke groei, plezier en leren over de wereld.
Vakoverstijgend
Hoe ziet de ideale les eruit? Leerlingen kwamen met een breed scala aan ideeën: van haken en food art tot sport en gamen. Veel leerlingen benadrukken het belang van afwisseling en creativiteit, zoals een korte kunst- of cultuursnack, om zich daarna weer beter te kunnen concentreren. Daarnaast zien ze kansen om kunst en cultuur te integreren in basisvakken zoals rekenen en taal.
Doelgroep
Dit artikel is vooral interessant voor ondersteuners, scholen en cultuuraanbieders die werken aan een inclusiever en persoonlijker cultuuronderwijs. Door de stem van het kind centraal te stellen, kunnen zij een onderwijsaanbod creëren dat beter aansluit bij de behoeften en persoonlijke ontwikkeling van leerlingen.
‘’Soms moet ik mijn creativiteit even kwijt, al is het maar tien minuten. Daarna kan ik mij vaak weer goed concentreren.’’
Wat is een leerecosysteem?
Alle mensen moeten zich cultureel kunnen ontwikkelen op basis van hun eigen passies en talenten. Helaas is dit niet voor iedereen vanzelfsprekend. In een leerecosysteem werken mensen uit verschillende sectoren samen om het culturele systeem inclusiever te maken. Zo ontstaan er nieuwe mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling.
Lees ook onze handreiking: Wat is een leerecosysteem?
Lees ook
artikel
publicatie
opinie
Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)