Netwerkbijeenkomsten, cultuurplatforms, online community’s, websites, PR-campagnes, festivals, cursussen, workshops, trainingen, coaching-trajecten, subsidies en onderzoek: negen amateurkunstkoepels en twaalf provinciale organisaties hebben plannen ingediend voor de door het ministerie van OCW beschikbaar gestelde herstelsteun aan amateurkunstgroepen. LKCA analyseerde de plannen.

In dit artikel vind je een aantal uitkomsten van de analyse en een link naar de volledige analyse incl. een overzicht van de betrokken provinciale steuninstellingen en koepelorganisaties. Verspreid door de tekst staan in witte kaders ook vraagstukken die interessant kunnen zijn om verder te verkennen. 

Snel naar:

Het ministerie van OCW stelt in 2022 1,5 miljoen euro beschikbaar voor herstelsteun aan amateurkunstgroepen. Het budget wordt in 2022 uitgekeerd en kan besteed worden in de periode 1 juli 2022 t/m 30 juni 2023. Via de amateurkunstkoepels is 750.000 euro beschikbaar. Deze steun wordt landelijk en disciplinegericht georganiseerd. De overige 750.000 euro wordt regionaal en lokaal georganiseerd via provinciale organisaties/steuninstellingen.

De provinciale organisaties en koepelorganisaties hebben vanuit het ministerie van OCW en FCP kaders meegekregen voor het maken van hun plannen. Onderdeel van die kaders was het voorstel om de herstelsteun in te zetten op zes ‘inhoudelijke aandachtsgebieden’:

Er zijn vier provinciale organisaties die in hun plannen ondersteuning hebben opgenomen in ‘herstel artistiek inhoudelijk’. Dan gaat het om een deskundigheidsbevordering van orkest- of koordirigenten of subsidieregelingen die zich (ook) richten op artistieke ontwikkeling.

De meeste herstelplannen kiezen voor drie van de zes aandachtsgebieden: ‘imago, identiteit, zichtbaarheid’, ‘toekomstbestendig organiseren, verenigingsondersteuning’ en ‘verbinding, ontmoeting, samenwerking’.

Ook enkele koepelorganisatie maken in hun herstelplannen melding van zowel ondersteuning voor organisatorische als artistieke ontwikkeling. Een koepel wil bijvoorbeeld de herstelgelden gebruiken om professionals aan te trekken, zodat de kwaliteit van de geboden educatie niet meer (alleen) afhankelijk is van ervaren vrijwilligers en zodoende wordt verhoogd.

Ook ‘diversiteit en inclusie’ krijgt weinig aandacht in de plannen. Sommige organisaties benoemen ook expliciet dat hun aandacht en prioriteit in deze fase niet bij ‘diversiteit en inclusie’ ligt. Twee provinciale organisaties, benoemen wel concrete acties, in de vorm van het inventariseren van informele verbanden en hun ondersteuningsbehoeften. Hieruit blijkt dat het ondersteunen van informele groepen nog niet gemeengoed is bij ondersteunende instellingen.

Welke activiteiten en producten willen de aanvragers met de herstelgelden gaan inzetten of ontwikkelen?

De meest genoemde activiteit is het organiseren van bijeenkomsten waar amateurkunstgroepen en/of ondersteunende partijen elkaar ontmoeten. De inhoud van deze bijeenkomsten moet in veel gevallen nog bepaald worden. De prioriteit die de herstelplannen geven aan het organiseren van zulke netwerkbijeenkomsten laat zien dat in veel provincies zulke ontmoetingsmogelijkheden nog niet of nauwelijks worden georganiseerd.  

In sommige herstelplannen worden zulke netwerkbijeenkomsten gezien als de opmaat voor een duurzaam netwerk, soms aangeduid als ‘kennisnetwerk’, ‘platform amateurkunst’ of ‘cultuurplatform’.

Twee herstelplannen zetten de herstelgelden ook in voor het (uit)bouwen van een digitaal platform waar (potentiële) amateurkunstenaars en amateurkunstgroepen elkaar online kunnen ontmoeten en uitwisselen.

Aanvragers die niet inzetten op het opzetten of verder uitbouwen van online communities besteden soms een deel van de herstelgelden aan het ontwikkelen of verbeteren van websites. Met als doel het zichtbaar maken en presenteren van de amateurkunstgroepen en andere aanbieders van kunsteducatie of cultuurparticipatie. De herstelgelden worden door sommige koepelorganisaties ook gebruikt om de website te vullen met een kennis- of beeldbank.

Enkele aanvragers hebben uitgebreidere plannen om de zichtbaarheid van de sector te vergroten. Zij zetten in op pr-activiteiten of een pr-campagne. Ongeveer de helft van de koepelorganisaties besteedt een deel van de herstelgelden aan pr-activiteiten.

Enkele aanvragers hebben ook het organiseren van een of meerdere festivals in hun plan opgenomen. Met een festival willen ze zowel ontmoeting tussen amateurkunstgroepen faciliteren als hen meer zichtbaar maken.

De plannen richten zich ook allemaal op het meer direct ondersteunen en scholen van besturen en begeleiders van amateurkunstgroepen.

Nagenoeg elke aanvrager wil workshops, cursussen of training aanbieden. Enkele laten de inhoud van dit aanbod nog open, omdat ze eerst de behoeften aan ondersteuning willen ophalen bij de amateurkunstgroepen, om vervolgens passend aanbod daarbij te zoeken of nieuw aanbod te ontwikkelen.

Het aanbod aan workshops, cursussen en trainingen heeft vooral betrekking op de organisatorische en bestuurlijke aspecten van amateurkunstgroepen. Slechts een enkele aanvrager heeft ook aanbod gericht op artistieke ontwikkeling.

Zes aanvragers gaan ook individuele coaching- of begeleidingstrajecten aanbieden. Interessant is dat een van de plannen expliciet meldt juist geen adviestrajecten te willen aanbieden, omdat is gebleken dat er bij hun achterban weinig animo is voor zulke trajecten.

Het verlenen van subsidie aan de groepen is nauwelijks een onderdeel van de plannen. Slechts twee provinciale organisaties reserveren een deel van de herstelgelden hiervoor.

Een aantal herstelplannen ruimt ook plek in voor onderzoek, zoals het in kaart brengen van behoeften of het amateurkunstenveld.

Veel aanvragers willen andere ondersteunende partijen betrekken bij de uitvoering van de herstelplannen, enkele hebben hen ook al betrokken bij het maken van de plannen. De provinciale aanvragers werken vaak samen met andere ondersteunende partijen in de provincie. Samenwerkingspartners van buiten de provincie worden minder vaak genoemd. Vier provinciale aanvragers verwijzen naar elkaar als samenwerkingspartner. En vijf verwijzen ook naar landelijke organisaties, zoals LKCA, Raad van Twaalf, de landelijke werkgroep Revitalisering amateurkunst, VSB en Voor de Kunst.

De koepelorganisaties noemen in verhouding minder partners. Als zij verwijzen naar partijen waar zij mee (willen) samenwerken zijn dat meestal andere landelijke koepelorganisaties of het kunstvakonderwijs.

Internationale samenwerkingspartners spelen eigenlijk geen rol in de herstelplannen. Evenmin is er sprake van veel samenwerking met partijen uit andere domeinen, zoals onderwijs, zorg en welzijn. Af en toe wordt de intentie van samenwerking met het sociaal domein wel benoemd, maar krijgt dan verder nauwelijks concrete uitwerking.

Overigens wordt de aard en de mate van samenwerking niet altijd even duidelijk in de herstelplannen.

Logischerwijs zijn de provinciale organisaties en de koepelorganisaties blij met de herstelgelden. Enkele provinciale organisaties zeggen in hun plannen wel dat het om een relatief gering bedrag gaat dat hun kant op komt en dat er relatief weinig tijd was om een herstelplan te maken.

Uit de plannen blijkt ook duidelijk dat er verschillen zijn tussen de aanvragers. Sommige provinciale organisaties bieden al langer ondersteuning aan de amateurkunsten, omdat zij vanuit de provincie die opdracht hebben. Voor andere provinciale organisaties, die niet zo’n opdracht hebben vanuit de provincie, is ondersteuning van amateurkunst relatief nieuw. Zij richtten zich tot nu toe, als penvoerder van Cultuureducatie met Kwaliteit, vooral op de ondersteuning van cultuuronderwijs op scholen en starten nu met het ondersteunen van amateurkunstgroepen.

Voor de koepelorganisaties zijn de herstelgelden onderdeel van een al eerder in gang gezet hersteltraject, waarin de hoofdzakelijk door vrijwilligers gerunde koepels de beschikking kregen over een betaalde ‘corona-ondersteuner’. Ook met de nieuwe herstelgelden hebben zij weer de beschikking gekregen over een ondersteuner en krijgen ze budget voor activiteiten.

De coronapandemie heeft weliswaar een grote negatieve invloed gehad op de amateurkunstgroepen, maar tegelijkertijd heeft het de koepelorganisaties meer zichtbaar gemaakt en meer slagkracht gegeven door de herstelgelden. Twee koepelorganisaties spreken van een ‘wake-up call’; ze zijn blij dat ze eindelijk worden erkend als een belangrijke partij voor de landelijke ondersteuning van amateurkunstgroepen en dat daar middelen voor gekomen zijn. Daarmee kunnen ze hun (potentieel) toegevoegde waarde ook daadwerkelijk realiseren.  

Heb je naar aanleiding van dit artikel suggesties of vragen: stel ze ons! Arno Neele (arnoneele@lkca.nl), Hans Noijens (hansnoijens@lkca.nl), Nicole Stellingwerf (nicolestellingwerf@lkca.nl) en Piet Roorda (pietroorda@lkca.nl).