Het paasvuur in Espelo is bijzonder: tussen de buurtschappen vindt een competitie plaats voor niet alleen het grootste, maar ook het mooiste paasvuur. Deze competitie is sinds 1964 een jaarlijks onderdeel van de paasvurentraditie in de gemeente. 

De Espelose boakebouwers bouwen de paasbult, ook wel boake genoemd, altijd twee weken voordat hij ontstoken wordt op. Door het coronavirus was er de afgelopen twee jaar geen paasvuur, tot grote teleurstelling van de boakebouwers. Twee van hen, Marc Oostenenk (22) en Thomas Meijerink (23), vertellen mij vol enthousiasme en weemoed over hun paasvuur. De afgelopen jaren kwam deze traditie sterk onder vuur te liggen. Ik sprak met de jongens over hun kijk op de toekomst.  

Glunderend delen ze mooie herinneringen aan de maanden die voorafgaan aan de bouw van de boake. Met een groep enthousiastelingen uit Espelo gaan ze vanaf oktober houtsprokkelen op de Holterberg. Dit met toestemming van de boswachter, die blij is dat zij het jonge naaldhout van de heide verwijderen. Ze zijn hier tot twee weken voor Pasen mee bezig, want dan begint de opbouw van de boake. Het gesprokkelde hout is intussen opgeslagen op nabijgelegen boerenland. Dit hout verplaatsen ze zorgvuldig van het land naar het terrein waar ze de boake gaan bouwen.  

De opbouw van de paasboake gaat in Rijssen-Holten niet zonder regels. De onderste helft mag machinaal gebouwd worden, maar als de 4,5e meter bereikt is moeten de bouwers met de hand verder. Uiteindelijk meet een jury alle paasboakes die meedoen op. Zij berekenen met professionele meetapparatuur de hoogte, inhoud en de omtrek van de boake. De buurtschap die de grootste boake heeft, wint. Niet alleen een wisselbeker, er zijn ook geldprijzen.

De traditie leeft in de buurtschap. Iedereen helpt mee, vertellen Marc en Thomas. Het belangrijkste aspect is de gezelligheid. ‘Iedereen loopt door elkaar heen, jong en oud’, zegt Marc. De traditie is voor de buurtschap een belangrijk onderdeel voor het vormen van een sterk gevoel van gemeenschap. In Espelo draagt iedereen een steentje bij. Ofwel vanaf oktober door te helpen met hout sprokkelen, of door zich in de twee weken voor Pasen hard in te zetten. Mensen bouwen niet alleen een paasvuur gebouwd, maar maken ook versieringen en organiseren een tentfeest.

Het uitvoeren van de traditie gaat met veel sociale interactie. Het wedstrijdelement en de onderlinge saamhorigheid zijn de belangrijkste redenen waarom Marc en Thomas ieder jaar bij de paasvurentraditie aanwezig zijn. Het is een traditie waar vriendschappen worden gemaakt. Ook houdt de traditie volgens hen de buurtschap bij elkaar. Hierdoor is het paasvuur een belangrijk onderdeel van hun leven. 

Toch merken de Espelose boakebouwers dat de wet- en regelgeving rondom de paasvurentraditie in de afgelopen jaren veranderd is. Dit komt onder andere door de huidige klimaatproblematiek. Door deze veranderingen moet de traditie een transformatie ondergaan. Het belangrijkste aspect aan de paasvurentraditie in Rijssen-Holten is de competitie. Door alle veranderingen zou de competitie van de baan kunnen raken. ‘Het is jammer want het was juist de strijd’, zegt Thomas. ‘Het wordt een uitdaging’, volgens Marc, ‘om het plezier erin te houden en twee weken echt te moeten knokken.’ Toch begrijpen zij ook waarom de regels zijn veranderd in de afgelopen jaren.

Ondanks de aanpassingen hopen ze dat de paasvurentraditie een lange tijd mee kan gaan, omdat het voor hen en de buurtschap een belangrijk onderdeel van de hechte gemeenschap is. Op 17 april 2022 zal het paasvuur in Espelo weer plaatsvinden. Dit wordt voor mij de eerste keer dat ik het spektakel in het echt zal meemaken. Bij deze nodig ik de lezers van deze blog uit om eens een kijkje te nemen bij het ontsteken van dit bijzondere paasvuur! 

Op de hoogte blijven? Volg de Espelose Boakebouwers op Facebook en Instagram.

Auteur: Elzemiek Aalpoel

Deze blog is onderdeel van de blogreeks ‘Culturele praktijken in beeld’, waarin LKCA laat zien dat het begrip ‘cultuur’ breder is dan vaak wordt vermoed. Bekijk ook de andere blogs en stel je open voor culturele praktijken die nu buiten het blikveld van de mainstream vallen.