Mijn liefde voor de verhalen van Heer Bommel en Tom Poes begon op de middelbare school. Ik knipte de Bommelstrip uit de Haagsche Courant die mijn vader van kantoor meenam. Uit de openbare bibliotheek leende ik de ‘Avonturen van Tom Poes’ en de beste verhalen uit de Bommelsaga. Voor het vak Nederlands schreef ik mijn werkstuk over Marten Toonder en de Heer van stand, want in de jaren tachtig mocht je de Bommeltekststrip voor je lijst lezen. Jaren later zou ik voor 5.000 gulden de Volledige werken van Heer Bommel aanschaffen, maar thuis hadden we het niet breed.

Hoe meer ik over het werk van Toonder en de Toonder Studio’s te weten kwam, hoe interessanter ik het begon te vinden: de verhalen zelf, de taal en de tekeningen. Veel tekenaars en scenaristen werkten aan de verhalen mee en het is leuk om de verschillende stijlen in de verhalen terug te zien.

Na de middelbare school lagen mijn prioriteiten bij studie, werk en reizen. Pas in 2001 ontdekte ik dat er een landelijke vereniging van verzamelaars en liefhebbers van het werk van Marten Toonder (MTVC) bestaat. In mijn woonplaats werd een MTVC-beurs gehouden en ik besloot een kijkje te nemen. Er ging een wereld voor mij open: de hoeveelheid boeken en curiosa over het onderwerp bleek zeer groot. En ik zag ook het enthousiasme, zo ontmoette ik daar Pim Oosterheert. Hij heeft nu al bijna 25 jaar een museum met het werk van Toonder: de Bommelzolder in Zoeterwoude. Ik werd lid van de MTVC en diezelfde Pim liet mijn naam vallen toen er een vacature kwam in het MTVC-bestuur, hij had ook het enthousiasme bij mij gezien.

Door mijn vrijwilligerswerk voor de MTVC weet ik van topverzamelaars hun specialiteit binnen het Toonder-universum. Specialismen zijn bijvoorbeeld het jaren dertig werk van Toonder, de publicaties in het buitenland, de Toonder animatiefilms, de curiosa en de reclame uitgaven. Dit is handig om te weten, omdat de MTVC ieder jaar een speciale uitgave laat drukken waaraan de topverzamelaars meewerken. 

Veel leden ontmoet ik op de beurzen die wij organiseren. Dan wisselen we nieuwtjes en ontdekkingen uit, zoals: “Wist je dat ook in het communistische Joegoslavië van 1969 de Tom Poes ballonstrip is gepubliceerd, in het cyrillische schrift?” En dat “de Toonder strips in het Zuid-Afrikaans zijn gepubliceerd?” Dat zijn verrassende ontdekkingen die we delen in het blad Toondertijd, de prachtige periodiek van de vereniging. En uit het ene artikel volgt weer een ander artikel als reactie, voor liefhebbers als ik is dat erg leuk om te lezen.

De Bommelsaga is Nederlands cultureel erfgoed, dat staat voor mij buiten kijf. Vanaf de tweede wereldoorlog tot en met midden jaren tachtig stonden deze 177 verhalen van de Bommel tekststrip in de dagbladen (drie plaatjes met daaronder tekst). En vanaf 1945 verschenen ook Tom Poes ballonstrips (tekst als ballon in de tekening) in onder andere de Donald Duck. Er is zelfs een avondvullende animatiefilm ‘Als je begrijpt wat ik bedoel’ gemaakt, die in mijn middelbare schooltijd in de bioscopen draaide en jaren daarna regelmatig op tv werd herhaald.

In de jaren ’10 van deze eeuw zond de radio de Bommelhoorspelserie uit. De verjonging van onze vereniging heeft zich al aangediend: dit jaar werd in Kampen een jongetje van zeven lid van de MTVC, hij kende Heer Bommel en Tom Poes van de hoorspelen die zijn vader in de auto draait! 

Auteur: Arnoud Alderlieste 

Deze blog is onderdeel van de blogreeks ‘Culturele praktijken in beeld’, waarin LKCA laat zien dat het begrip ‘cultuur’ breder is dan vaak wordt vermoed. Bekijk ook de andere blogs en stel je open voor culturele praktijken die nu buiten het blikveld van de mainstream vallen.