In Nederland zijn er meerdere organisaties die zich met deze praktijk bezig houden, meer dan 150 individuele vertellers en zeker 40 vertelgroepen door het hele land actief.

Wat moet je je daarbij voorstellen, bij vertellers en een vertelgroep? Kort gezegd zijn het mensen die optreden als verteller en samenkomen om verhalen te vertellen. Mijn groep heeft rond de 10 leden en komt elke maand bijeen op dezelfde avond, op dezelfde locatie. Al heeft corona wel wat roet in het eten gegooid. Normaal gesproken wordt er onder het genot van een kopje koffie bijgepraat om de keel te smeren en wordt daarna de rest van de avond gevuld met het delen van verhalen. Meestal zijn dit fictieverhalen, proza, mythes, sagen en sprookjes, maar soms ook een waargebeurd verhaal of een anekdote. Altijd zijn het verhalen die de vertellers zelf mooi, leuk, grappig of belangrijk vinden. De vertellers treden ook op in musea, op festivals en bij culturele instellingen.

Wat halen de vertellers uit het samenzijn, elkaar en de groep? Voor veel vertellers is het kunnen delen van verhalen die zij belangrijk of mooi vinden, aan mensen die ze waarderen, heel belangrijk. Je wordt gehoord en kan jezelf uiten. Sommigen vinden de gezelligheid het belangrijkst en vinden het niet erg om zelf niet altijd te vertellen. Anderen hebben een meer performatieve droom, zij willen optreden, zich verder ontwikkelen als verteller en gebruiken de maandelijkse avonden als oefenmoment. Vanaf het podium je publiek vermaken en van alles laten beleven, dat geeft een kick. Niet iedereen staat daarin hetzelfde, de vertellers hebben niet allemaal hetzelfde doel, maar daar is binnen de groep ook ruimte voor.

Hoe leuk het vertellen en zo’n groep zijn, ontdekte ik toen ik de eerste keer een verhaal moest vertellen bij de vertelgroep. Ik moest nog erg zoeken naar mijn eigen stijl: wat voor verhaal wilde ik vertellen, wat voor boodschap moest erin zitten en hoe ging ik het vertellen? Ik had al veel voorbeelden gezien. Zo zaten sommige vertellers altijd op een stoel, anderen liepen heen en weer, een aantal deed stemmetjes en sommigen gebruikten verkleedkleding en attributen.

Ter voorbereiding ging ik in sprookjesboeken van vroeger en op internet op zoek naar een passend verhaal. Uiteindelijk vond ik er eentje over waarom bomen niet meer kunnen spreken. Het was een soort verklarend sprookje over de relatie tussen mens en natuur: als natuurliefhebber was ik meteen enthousiast.

Toen ben ik gaan oefenen. Ik las het verhaal meermaals hardop voor en schreef het daarna een keer over. Ik paste het verhaal ook een beetje aan, herschreef zinnen, maakte personages iets anders, totdat het naar mijn zin was. Dit bleek iets te zijn dat alle vertellers doen: ze maken het verhaal eigen. Op de fiets naar het gebouw waar de vertellers maandelijks samenkomen, oefende ik het verhaal nog een keer hardop, voorbijgangers moeten wel gedacht hebben…

Toen ik die avond aan de beurt was stond ik op, ging midden voor de groep staan en begon met mijn verhaal. Daar was het: de ‘vertelhigh’! Alle zenuwen vielen van me af, ineens wist ik precies hoe het verhaal ging, wat belangrijke woorden waren en waar ik de nadruk op wilde leggen. Ik keek het publiek aan, probeerde reacties te peilen en vertelde rustig mijn verhaal. Toen het afgelopen was, kreeg ik applaus en complimenten over dat ik het voor een beginner zo goed had gedaan. Ook kreeg ik wat tips voor een volgende keer. Wat ze ook zeiden, de avond kon voor mij niet meer stuk!

Auteur: Tekla Slangen

Deze blog is onderdeel van de blogreeks ‘Culturele praktijken in beeld‘, waarin LKCA laat zien dat het begrip ‘cultuur’ breder is dan vaak wordt vermoed. Bekijk ook de andere blogs en stel je open voor culturele praktijken die nu buiten het blikveld van de mainstream vallen.

Afbeeldingen: Andersen Märchen: Märchen von Hans Chistian Andersen mit 100 Bildern nach Aquarellen von Ruth Koser-Michaëls, Berlijn: 1938, via Flickr, gepost door gebruiker janwillemsen.