“Dit doen we op verschillende manieren”, vertelt Janine. “We hebben bij Het Pakhuis al heel lang een personeelsplek beschikbaar voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Vaak hebben zij een lichamelijke beperking. In de toekomst zouden we ook mensen met een beperking op hogere functies willen inzetten, zoals een vrijwilligerscoördinator. Wij vinden talenten belangrijker dan wat je hebt. Om als organisatie inclusiever te worden, is het vooral belangrijk dat je de juiste basishouding hebt: openstaan voor iedereen.” Dat kan Jelle van der Meulen beamen: “Al in onze vacatureteksten laten we doorschemeren dat we niet terugschrikken voor mensen met een zogenoemde ‘afstand tot de arbeidsmarkt’. Wij verwelkomen iedereen met open armen.”

Niet alleen op de werkvloer, maar ook in het theater zelf speelt inclusie een hoofdrol. Denk bijvoorbeeld aan de jongeren van de praktijkschool die bij het Pakhuis repeteren. Bovendien mag het theater door slechte luchtkwaliteit nu maximaal 40 mensen, inclusief artiesten, ontvangen. “Een mooie kans voor prikkelarme voorstellingen”, noemt Janine het. “Voorstellingen die een heel ander publiek aantrekken: mensen die niet snel naar theater gaan omdat ze snel overprikkeld raken.”

Ook in de programmering van De Harmonie heeft inclusie een mooie plek. Jelle vertelt: “We hebben diverse groepen op ons podium zonder de nadruk te leggen op het anders-zijn.  We draaien er niet omheen, maar we maken het niet gek of vreemd. Sowieso staat de artistieke waarde van een productie voorop.”

“Het mooiste resultaat vind ik wel dat inclusie prominent naar voren komt in ons beleidsplan”, vertelt Janine trots. “Dit beleidsplan stelden we op in samenwerking met de gemeente. Hoe mooi ook dat de wethouder Kunst & Cultuur achter de inclusieve ambitie staat!” Jelle wordt vooral trots als hij denkt aan de prachtige open houding binnen zijn organisatie. “Het is zó geaccepteerd dat we openstaan voor iedereen. Mensen met verschillende soorten culturele achtergronden, beperkingen, geaardheden of genderidentiteiten zijn welkom. Daarbij wil ik niet één specifiek project noemen; op al onze projecten en producties ben ik trots.”  

Janine: “Je zult nooit 100% inclusief zijn: er zijn zoveel manieren waarop mensen er niet bij kunnen horen. Daarnaast heeft ons monumentale VOC-gebouw veel beperkingen: het heeft smalle trappen, er is geen ruimte voor een lift en er is maar één rolstoelplek in de zaal. Ik denk echter dat we al inclusief bezig zijn door zulke dingen te benoemen. We doen wat we wél kunnen, binnen de beperkingen van onze organisatie.”

Jelle vindt het vooral lastig om inclusie natuurlijk te laten voelen. “Soms is het een bewuste keuze om een theatervoorstelling te vertonen met performers die een beperking hebben. Toch wil je dat in de communicatie niet op die manier laten overkomen. We willen niet dat het lijkt alsof we alléén maar iets doen om een bepaald quotum te behalen.”

“We hebben nu een team dat er open voor staat, maar dat wel praktisch denkt. Sommige dingen zijn praktisch en/of financieel gewoon echt niet haalbaar, vertelt Janine.” Jelle: “Ik ervaar die steun zeker. Het valt me op hoe open-minded alle collega’s zijn: er wordt totaal niet veroordeeld. Gastvrijheid is één van onze belangrijkste speerpunten. Niet geheel verrassend zijn we daarom al twee keer uitgeroepen tot het meest gastvrije theater van Nederland. Wat een eer!”

Janine Slijkhuis: “Ze komen me wel bekend voor, maar eerlijk gezegd vind ik ze niet zo interessant. De 4 P’s zijn woorden; ik hecht meer waarde aan de betekenis achter de woorden. Als ik programma’s lees, probeer ik altijd te kijken naar: wat kan ik zelf DOEN?” Ook Jelle van der Meulen moet toegeven dat de 4 P’s niet leidend zijn binnen zijn organisatie. “We schrijven geen beleid met de 4 P’s ernaast. Wel check ik altijd of we goed bezig zijn en of we ons houden aan de afspraken.”  

“Dat we bewust meer gaan doen”, benoemt Janine. “Dat inclusief werken gewoon normaal wordt. Een randvoorwaarden hiervoor is natuurlijk wel dat het theater volledig kan functioneren. Ook merk ik dat er in de praktijk meer menskracht nodig is: bijvoorbeeld een fulltime medewerker die zich volledig buigt over inclusie.” Bij de Harmonie lopen ze op dat gebied voor. “We hebben twee collega’s aangenomen die inclusie en participatie in hun portefeuille hebben”, vertelt Jelle. “Hoe kunnen wij nóg meer mensen betrekken bij ons theater? Dat is hun kerntaak. Zij halen informatie van buiten naar binnen en hebben hiervoor contacten met organisaties die uiteenlopende groepen mensen vertegenwoordigen.”

Meer lezen?

Dit artikel is deel drie van de serie opbrengsten en inzichten in het kader van de Agenda Inclusieve Podiumkunsten. Deel een gaat over AHK en Codarts (kunstvakopleidingen).  In deel twee komen Gigant en TRIAS aan het woord (centra voor cultuureducatie en -participatie).