‘Het creatieve proces centraal stellen vinden we belangrijk. We willen kinderen op een creatieve manier prikkelen op alle vakgebieden. Zoals beeldend, muziek, toneel, filosofie èn ontwerpen en onderzoeken. Daarvoor is samenwerking essentieel’, meent Malika.

Ontwerpend leren biedt een concrete en laagdrempelige manier om wetenschap en technologie toe te passen in de klas. In een of meerdere lessen doorlopen kinderen de hele ontwerpcyclus van probleem verkennen, ontwerpen maken en een presentatie. Hoe dit werkt, wordt duidelijk in de klas van Malika. Zo leerden de kleuters tijdens de sinterklaasperiode hoe ze een probleem van Piet konden oplossen die in het donker de cadeautjes verkeerd bezorgde.

‘In deze les hebben ze ook geleerd hoe ze een stroomkring kunnen maken om zelf licht te produceren. De oplossing hoeft niet per se technologie te omvatten, maar het heeft wel meerwaarde als je een bak met snoertjes, lampjes en batterijen erbij kan pakken. De kinderen waren razend enthousiast en wilden niets liever dan een oplossing bedenken voor Piet!’

‘Tijdens de Kinderboekenweek in 2019 hadden we voor de hele school het thema ‘Reis mee!’, waar het buitenaardse wezen Orkidor werd geïntroduceerd. Orkidor vroeg aan de kinderen hoe hij zich op zijn planeet door ijs, moeras of tropisch regenwoud kon verplaatsen. De leerlingen dachten na, ontwierpen en maakten prototypes van voertuigen die vervolgens aan het eind van de themaperiode werden gepresenteerd aan Orkidor. Sommige kinderen schreven een tekst, maakten er een beeld bij via druktechniek, een schilderij of een illustratie.’

Joke: ‘Niet alleen de creativiteit vinden we belangrijk, ook de samenhang tussen vakken. Je kunt bijna alle vakken koppelen aan het thema dat in de klas wordt gebruikt. Dat maakt het voor leerkrachten ook veel makkelijker om ontwerpen te integreren in de les. Tegelijkertijd werk je ook nog aan de 21ste eeuwse vaardigheden.’

‘In veel lessen begin je met een idee in je hoofd en eindig je met een product. Met een ontwerp wil je testen of het werkt maar met een gedicht of een voorstelling wil je ook zien wat het effect is. Kunsteducatie en ontwerpen laten een grote overlap zien. Wij willen die twee gebieden graag combineren. Voor de leerkracht is het ook prettig als ze niet als twee verschillende vakken voelen met verschillende doelen.’

Door deze manier van werken, ziet Malika autonomie ontstaan bij kinderen. De vrijheid om zelf te denken en beslissen. ‘Daarnaast komen andere kwaliteiten bij kinderen naar boven. Kinderen die graag in de fantasiewereld zijn, gaan heel makkelijk mee. Er zijn echter ook kinderen die het lastig vinden om dingen uit te proberen of alle kanten op te denken. Ontwerpen gaat namelijk ook om het leren omgaan met tegenslagen en dat het niet altijd gaat zoals je van tevoren had bedacht. Daarbij merken we dat het helpt om de focus op de vaardigheden en het proces te leggen en niet op het resultaat. Als kinderen erachter komen dat het ontwerp niet werkt maar dat ze wel veel hebben geleerd, dan geeft dat zelfvertrouwen.’

‘Er ontstaan in deze lessen echte wereldverbeteraars in de dop’, vertelt Joke enthousiast. ‘Leerlingen ervaren bijvoorbeeld zelf welke activiteiten lastig zijn als je reuma hebt. Kinderen tapen hun handen in met stokjes en schilderstape en proberen in tweetallen verschillende dagelijkse activiteiten uit. Door je in te leven, wordt het makkelijker om ideeën te bedenken. Het besef dat ze oplossingen kunnen bedenken voor andere mensen of voor grote wereldproblemen geeft ze kracht en inlevingsvermogen.’

Leerkrachten vinden het best spannend om een ontwerples te geven. Ze weten van tevoren niet welke richting de les opgaat en hoe een probleem wordt opgelost. Je wilt leerlingen zelf alle richtingen op laten denken en daar niet in sturen. Malika nodigt regelmatig ouders, vrijwilligers of anderen van buiten de klas uit om inspiratie en achtergrondinformatie te bieden bij een probleemstelling of thema. De leerkracht kan zich vervolgens meer focussen op het klassenmanagement.

‘Een vader van een van de kinderen die hier bij de TU werkt, heeft in de les verteld over waterzuivering en de kinderen gingen gelijk aan. Na de uitleg werden er oplossingen verzonnen voor het probleem van de plastic soep in de wereld. Een dergelijk onderwerp kun je tien keer in een filmpje laten zien. Maar iemand die van buiten komt, iets vertelt en aandacht heeft voor de kinderen, heeft veel meer impact.’

‘Ouders vinden het ook echt heel leuk om iets met hun kennis en ervaring te doen. Het hoeven niet altijd ouders te zijn die gestudeerd hebben. Het kan ook gaan over een interessante hobby. Je brengt echt de wereld in de klas’, vult Joke aan.

Ontwerpen in de klas
Cultuureducatie met Kwaliteit in Delft