Op woensdag 23 november werd de MBO Cultuurkaart met budget feestelijk gelanceerd in het auditorium van ROC Mondriaan in Den Haag. Experts en stakeholders voerden een geanimeerd gesprek over hoe de MBO Cultuurkaart met budget en cultuureducatie voor alle mbo-studenten gestimuleerd kan worden. CJP en LKCA hadden Karim Amghar uitgenodigd om dit gesprek te leiden. Als burgerschapsdocent en ambassadeur voor kansengelijkheid stimuleert Karim cultuur in het mbo. 

Voor de zomer maakte staatssecretaris Cultuur en Media, Gunay Uslu, bekend dat ze twee jaar lang cultuurbudget beschikbaar stelt voor mbo-studenten. Samen met de CJP-kortingspas verlaagt dit budget de financiële drempel voor culturele activiteiten. Investeert de school zelf € 10,50 per student, dan ontvangt de school hetzelfde bedrag van OCW en komt er een bedrag van € 21 per student beschikbaar. Met het budget kunnen klassikale en/of individuele culturele activiteiten binnen het curriculum ondernomen worden. ROC Mondriaan is een van de eerste scholen die € 10,50 investeert per student.  

Presentator Britt Scholte kondigt Karim Amghar aan. Hij nodigt de eerste gasten uit op het podium: Walter Groenen (directeur CJP), Hans Schutte (bestuursvoorzitter ROC Mondriaan), Sara Knijff (plaatsvervangend directeur Erfgoed en Kunsten van OCW) en Rozemarijn Schouwenaar (specialist Cultuureducatie LKCA).  

“Scholen moeten verplicht worden om geld op de MBO Cultuurkaart te zetten. Handen omhoog wie het ermee eens is.” Als één man steken alle mensen in de zaal en de sprekers op het podium hun hand omhoog. Lachend zegt gespreksleider Karim: “We zijn hier te midden van gelijkgestemden.” Sara steekt als enige een halve hand op. Ze geeft aan dat ze deze stelling persoonlijk zeker ondersteunt, maar dat dit vanuit OCW niet verplicht kan worden, omdat scholen in Nederland de vrijheid hebben hier zelf voor te kiezen. 

Walter geeft aan dat hij het iedereen gunt om in aanraking te komen met kunst en cultuur. Het is geen luxeproduct voor de midden- en bovenklasse, maar voor iedereen. Sara beaamt dit, het gaat om kansen voor alle kinderen en jongeren. “Door middel van dans en theater zelfvertrouwen krijgen. Maar ook andere vakken leuker maken door kunst en cultuur in te zetten. Dat deden we al heel lang in po en vo, waarom niet in mbo? Kunst en cultuur kunnen je gezonder maken en (ook mentaal) beter laten voelen. En dat is zeker na corona nodig, daarom investeren we hier ook in vanuit het ministerie.” 

“In deze tweejarige pilot vertaalt CJP de kennis en ervaringen in het vo naar het mbo”, licht Walter toe. “De drie belangrijkste pijlers nemen we over: een marktplaats waarin vraag en aanbod vanuit de scholen en aanbod van culturele instellingen samenkomen, een docentenportal waarin alle lesbrieven en materialen worden gedeeld en een digitaal dossier voor alle studenten. In dit digitaal dossier worden alle activiteiten en reflecties bewaard, waardoor een portfolio ontstaat, dat studenten in het kader van het burgerschapsonderwijs aan hun docent kunnen tonen of mee kunnen nemen naar hun stageplek of werkgever.” 

Voor Walter is het ook een persoonlijke missie. “De mbo-studenten leveren zo’n belangrijke bijdrage aan de samenleving. Ik heb net een nieuw huis gebouwd, dat was niet mogelijk zonder mbo’ers. Laat de culturele sector iets aan hen teruggeven.” 

“Door de tekorten op de arbeidsmarkt zijn we eigenlijk pas echt gaan beseffen hoe waardevol mbo’ers zijn”, sluit Karim daarop aan. “Sara, stel dat als die tekorten opgeheven zijn, hoe zorgen we er dan voor dat er geld op de MBO Cultuurkaart blijft staan en dat cultuureducatie een goede plek in het onderwijs blijft houden?” ”De emancipatie, zichtbaarheid en waardering van mbo’ers is echt geen modeding”, stelt Sara. “Het mooie aan deze pilot is de onderzoekspoot. Als onderzoek laat zien wat de pilot opbrengt, dan wordt de roep om de inzet van kunst en cultuur in het mbo te verduurzamen nog groter en sterker.” 

“Onderzoek laat zien dat vooral docenten burgerschap cultuurprojecten ontwikkelen op mbo-scholen”, merkt Rozemarijn op. “Maar er zijn meer perspectieven. Als we bijvoorbeeld kijken naar de huidige door Dijkgraaf aangejaagde politieke discussies over het arbeidsperspectief in de toekomst, dan is creativiteit de nieuwe vaardigheid! Dit werd jaren geleden al aangekondigd door het bedrijfsleven, blijkt uit onderzoeken van IBM en Forum. Want we weten niet hoe de beroepen eruitzien in de toekomst. Door digitalisering en technologische ontwikkelingen wordt creativiteit alleen nog maar belangrijker. En cultuureducatie kan een belangrijke rol vervullen in het aanleren van creatieve vermogens. Vanuit dit brede perspectief is de vraag hoe we dit samen gaan borgen.” 

Walter, Rozemarijn en Sara verlaten het podium en Karim nodigt Ivar Noordhoek (secretaris Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs), Britt Scholte (actrice en presentator), Thera Hoekstra (docent en coördinator ROC Mondriaan) en Gerben Hagenaars (gemeente Den Haag, directie jeugd, onderwijs, media en cultuur) uit op het podium. Hans Schutte (bestuursvoorzitter ROC Mondriaan) blijft op het podium. 

Karim: “Hans, toen ik net vroeg hoe we dit nu gaan borgen, zei jij: “Daar hebben we de studentenraden voor nodig. Kun je dat toelichten?” “Toen CJP vroeg of we mee wilden doen met de pilot, waren zowel de studentenraad als de docenten burgerschap laaiend enthousiast”, antwoordt Hans. “Nu zijn we de eerste mbo-school die meedoet en investeert in de MBO Cultuurkaart pilot met budget.” 

Een mbo-student uit het publiek roept: “Maar het is juist belangrijk dat het vanuit de scholen komt en niet alleen van de studenten.” Hans beaamt dat ze hier samen in moeten optrekken, bestuurders en studentenraden, om te zorgen dat het geborgd blijft in de toekomst. “Als gevolg van corona is de urgentie nog groter. Wij zijn heel erg blij dat gemeente Den Haag hier ook in investeert.” 

Karim: “Ivar, Hoe heb je naar dit gesprek geluisterd als secretaris van JOB?” “We herkennen de stem van de studenten,” antwoordt Ivar, “cultuur is belangrijk in het onderwijs zeker na de corona. Het zorgt voor ontmoetingen en is als het ware een uitlaatklep. In mijn geval is dat muziek, ik ben dj, anderen gaan graag naar film, musea of theater. Met de MBO Cultuurkaart met budget kunnen ze eindelijk ook culturele dingen binnen de opleiding doen.” 

Karim: “Gerben, hoe komt het dat ook de gemeente Den Haag is aangehaakt?” “Ik sta voor alle inwoners, en dus ook voor alle jongeren in onze gemeente”, antwoordt Gerben. “25.000 jongeren volgen een mbo-opleiding in de gemeente Den Haag, het is gek dat de mbo-scholen nog geen gebruik konden maken van cultuur. Pas in het meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur 2021-2024 zijn ook de voorschoolse educatie en het mbo meegenomen. En er zijn al veel mooie dingen gezegd, maar ook voor de culturele sector is het fantastisch om in contact te komen met deze doelgroep.” 

Karim: “Maar het is toch helemaal niet vanzelfsprekend dat een gemeente zoveel investeert?” Gerben: “Met bijna € 50.000 kan ik zeker iets toevoegen. Een deel is de bijdrage aan de MBO Cultuurkaart met budget op school, een ander deel een bijdrage aan Cultuurschakel, aan cultuurcoaches. Iedereen doet er wat in vanuit zijn eigen rol. Dat we als gemeente bijdragen, vind ik logisch.” 

Karim: ”Thera, jij hebt een dubbelrol als docent en coördinator, hoe kijk jij naar kunst en cultuur vanuit jouw rol als coördinator?”  “Er gebeurt van alles in Den Haag,” beaamt Thera, “maar hoe regel je het? Scholen hebben de uitdaging: hoe zorgen we ervoor dat de student niet alleen kan, maar ook wil? Mbo-studenten hebben weinig geld en als ze moeten kiezen tussen een theatervoorstelling of werken is de keuze snel gemaakt. Je kunt duwen en trekken, maar je hebt de creativiteit van de docent nodig om dat vuurtje aan te wakkeren, een truc te bedenken waardoor een student denkt: dat wil ik wel. Dat is alleen nog maar moeilijker sinds de corona.” 

“Britt was het bij jou thuis vanzelfsprekend om naar een museum te gaan?” vraagt Karim. “Nee, en dat was een kwestie van geld. Maar op de middelbare school maakte ik veel gebruik van de CJP-kortingspas. Dat mbo-studenten hier nu ook gebruik van kunnen maken, met budget, is te gek.” 

Karim stelt een open vraag: “We merken dat veel maatschappelijke problemen over de schutting van het mbo worden gegooid. Radicalisering, de gevolgen van corona, geen sociaal contact maken, …  Is dat de oplossing voor deze problemen?” ”Herkenbaar,” zegt Thera, “maar ook: wij hebben geen zin om je op te voeden. Ik ben je moeder niet! Het burgerschapsonderwijs kent een heleboel opties, maar je moet er wel bekend mee zijn. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan zaken als radicalisering in burgerschap. En met genoeg mogelijkheden, zodat we als school daarin gesteund worden. Burgerschap is heel belangrijk, want je wordt vooral mens, laten we meer aandacht geven aan dat vak en aan de burgerschapsdocenten.” 

Karim: “Ivar, is het vanzelfsprekend dat kunst en cultuur aan burgerschap worden gekoppeld?” “Niet per se,” antwoordt Ivar, “maar burgerschap wordt nu vooral uit een boekje geleerd. Dat kan dus ook op een andere manier, ik denk dat we daar met zijn allen naar streven.” 

Karim: “Hoe kunnen we ervoor zorgen dat andere gemeenten, maar ook organisaties als MOCCA in Amsterdam en NEOS in Amersfoort, eraan gaan bijdragen dat mbo-scholen iets met de MBO Cultuurkaart met budget gaan doen?” vraagt Karim.  “Als je ergens in gelooft dan kun je een goed voorbeeld laten zien,” antwoordt Gerben, “via de G4, maar ook via onze andere netwerken.” “Ik heb dit al bij de G4 op tafel gelegd en ook met de MBO Raad besproken. In Rotterdam, Amsterdam en Utrecht willen ze wel”, sluit Hans af. “Volgens mij gaat het ons lukken om volgend jaar het hele land mee te krijgen.” 

Britt kondigt de voorstelling Radicaal van theatergroep Drang aan. Drang speelt al sinds 1995 in het mbo.  De voorstelling Radicaal gaat over verschillende perspectieven rondom het thema radicalisering. Uiteraard is er een voor- en nagesprek waarin acteurs en mbo’ers met elkaar in gesprek gaan over wat radicalisering in de klas doet met jou als individu. Meer info over de voorstelling Radicaal vind je op de site van theatergroep Drang.

Dit artikel is het verslag van de lancering van de MBO Cultuurkaart met budget en het rondetafelgesprek met experts en stakeholders op 23 november 2022.

De pilot loopt tot aan het einde van schooljaar 2023-2024. Meld het bij je teamleider of voorzitter RvB als je wilt deelnemen aan de pilot MBO Cultuurkaart met budget. Meer informatie opvragen of de school direct aanmelden kan via: mbocultuurkaart@cjp.nl.