Tekst: Peter Zunneberg

Als het zaallicht voor de eerste plenaire sessie gedimd is, betreden vier artiesten met grote bamboepalen de vloer. Telkens zet een van hen een paal rechtop om die vervolgens weer te laten vallen, waarna de paal door een ander wordt opgevangen. Maar al snel maken ze de uiteinden van de palen aan elkaar vast en dragen drie van de vier elk een paal in een tuig. Zo vormen ze de basis van een soort piramide, waar de vierde artiest onder de nok een acrobatische act uitvoert. Je zou de act kunnen zien als illustratief voor elk nieuw cultureel initiatief: je begint voorzichtig met het aftasten van de mogelijkheden en uiteindelijk zet je iets neer waarmee je je publiek betovert.

‘Hoe zijn jullie begonnen?’, willen dagvoorzitters Marlies Tal (LKCA) en Raymond Ramdihal (Freedom City) weten van Marjolein Wagter, initiatiefnemer en artistiek begeleider van de groep Compagnie with Balls. ‘Ik deed een master choreografie voor dans, circus en community art. Ik kende hen uit het jeugdcircus, heb hen gevraagd en zij vonden het leuk om mee te doen.’ Sindsdien spelen ze, vaak in een festivalsetting, op pleinen en andere open plekken in de stad.

Gewoon beginnen, zonder te veel te denken in systemen, is ook de boodschap van Floor Ziegler van de Stadmakerscoöperatie in haar plenaire presentatie. Ziegler vertelt hoe ze van jongs af aan geobsedeerd is door klassieke muziek en daar altijd wel op een of andere manier mee bezig was. ‘Toen ik op een gegeven moment vertelde dat ik ging verhuizen naar Amsterdam-Noord, schrokken mensen zich rot. Daar wilde je niet wonen, het was er gevaarlijk en al helemaal met een gezin met jonge kinderen.’

Dat bleek reuze mee te vallen. Ziegler miste alleen ontmoetingsplekken, ‘vooral voor klassieke muziek’ en dus ging ze die zelf organiseren. Dat begon met contacten leggen, geïnteresseerd zijn in mensen, hen vragen naar hun hobby’s. ‘Vraag je mensen of ze iets hebben met cultuur, dan halen ze hun schouders op. Maar vraag ze wat ze doen in hun vrije tijd en de verhalen komen los.’ Dan blijkt ook dat mensen veel meer met cultuur bezig zijn dan ze misschien zelf beseffen.

In het Noorderpark vond Ziegler een paviljoen dat ze mocht gebruiken. Ze benaderde enkele ouderen met kennis van elektriciteit om de stroomvoorziening weer werkend krijgen. De alcoholisten, die dagelijks in het park rondhingen, beloofde Ziegler bier als ze ervoor zouden zorgen dat het paviljoen er de volgende dag nog zou staan. ‘Die groep breidde zich snel uit. En uiteindelijk gingen ze minder drinken, want ze hadden het te druk met oppassen.’

Steeds meer mensen kreeg Ziegler mee, ze organiseerden concerten in het park en Amsterdam-Noord werd langzaam maar zeker the place-to-be. ‘Overal in Noord, in zo’n twintig domeinen, werkt men nu samen.’ Dát is wat Ziegler de kunstwereld, die in haar ogen vaak te log en groot is en drijft op subsidies, wil meegeven: ‘Wees creatief, sta op, heb lef!’

Marjolein Wagter kan zich wel vinden in het verhaal van Ziegler. ‘Als je iets wilt bereiken, moet je het gewoon doen’, zegt ze in het aansluitende panelgesprek.

Kim Lokers, beleidsambtenaar cultuur van de gemeente Barneveld laat een ander perspectief zien. ‘Er is in onze gemeente een bloeiend verenigingsleven, maar Barneveld is nog beginnend als het gaat om beleid en hoe wij vooral de cultuursector kunnen ondersteunen.’ Daarvoor gaat Lokers met makers in gesprek om te horen wat ze nodig hebben. ‘Het is dan aan mij om die input uit de sector het gemeentehuis in te brengen.’

Wagter wil graag weten hoe je met een beleidsmedewerker in gesprek kunt komen. ‘Als je geen opleiding hebt, krijg je daarvoor geen kans en word je onvoldoende serieus genomen.’ Ramdihal herkent dat en spreekt van een kip-of-ei-kwestie. ‘Makers in de urban sector hebben ondersteuning nodig om iets neer te zetten, maar als je niets kunt neerzetten krijg je geen ondersteuning.’

Ruud van Eeten, directeur van Huis van de Kunsten Limburg, heeft wel een oplossing. ‘Het vertrouwen van de overheid in makers moet beter.’ Dat betekent bijvoorbeeld minder streng vasthouden aan meetbare doelen. ‘Er is, zo zien we, behoefte aan culturele ecosystemen, waar sprake is van kruisbestuiving en waar wat moois gaat bloeien, zonder dat dat van tevoren is vastgelegd.’

Neeltje Holland (Dansbelang) en Ruben Timmer (Koornetwerk Nederland) schuiven aan om vanuit hun perspectief op disciplineniveau de problemen te belichten. Zo geeft Holland als voorbeeld dansdocenten die moeite moeten doen om potentiële cursisten te bereiken. ‘Die expertise, hoe je dat aanpakt, is er elders wel. Het zou goed zijn als al die verschillende expertises meer samen zouden komen.’ Timmer is het daarmee eens. ’Dat idee van een cultureel ecosysteem spreekt mij heel erg aan. We moeten toe naar een omgeving waar iedereen kan doen wat ze willen doen.’

Afsluitend mogen Gabór Kozijn (OCW), Fenna van Hout (VNG) en Lotte Ravenhorst (IPO) hun licht laten schijnen over de door LKCA en de Strategische werkgroep Revitalisering Amateurkunst opgestelde Actieagenda voor Amateurkunstondersteuning.

Marlies Tal vraagt Kozijn wat voor OCW de aanleiding was om te starten met dit traject. Hij gaat een stapje terug en herinnert aan een motie om de amateurkunstsector te versterken, die in 2019 in de Tweede Kamer is aangenomen. Kort daarop breekt corona uit en dan wordt uit het BMC-rapport duidelijk hoe kwetsbaar de amateurkunstsector is. ‘Maar dat rapport is geschreven óver de amateurkunstsector. Deze actieagenda is geschreven vanuit de amateurkunstsector. Er zijn ambities in geformuleerd waar de amateurkunstsector naar toe wil.’

Ook Van Hout is blij met de voorgestelde actiepunten. ‘In onze propositie Samen cultuur borgen hebben we als gemeenten vastgelegd dat er veel behoefte is aan duidelijkheid, aan borging, aan meedenken, aan faciliteren. En dat lees ik ook terug in deze actieagenda. Volgens mij is dit nu hét moment om daar met zijn allen iets in te gaan betekenen.’

Ravenhorst is het daar helemaal mee eens. ‘Het is ook heel fijn om dat op alle beleidsniveaus samen te doen. Want uiteindelijk kunnen we elkaar versterken, waardoor het voor de sector zelf prettig werken is en je niet langer met verschillende overheidslagen en verschillende criteria te maken hebt. De actieagenda biedt daarvoor heel waardevolle input.’

We sloten de dag af met een gezellige borrel, onder het genot van de energieke muziek van de Utrechtse band BRASSA. Met nieuwe inzichten uit de keynote en de deelsessies en nieuwe contacten die tijdens de pauzes en lunch zijn gelegd, gingen de deelnemers hopelijk ook weer vol energie en inspiratie naar huis.

Brassa, BvOI, Circuspunt, Compagny of balls, Corso Klooster, Cultuur+Ondernemen, Cultuurconcreet Rotterdam, CultuurOost Gelderland, Dansbelang, European Choral Association, Gemeente Barneveld, Gemeente Boxtel/ St. Michielsgestel, Gemeente Steenwijkerland, Gozers, Huis van Puck Arnhem, Huis voor de Kunsten Limburg, IPO, Keunstwurk Friesland, Koornetwerk Nederland, Kunstgebouw Zuid-Holland, Kunstlink Flevoland, Kunstloc Brabant, KVDO, OCW, Participatie Federatie, Platform ACCT, Rijnbrink Overijssel, Stadsmakerscoöperatie, Stichting Free-DOM, Visie Amateur Theater, VNG en ZIMIHC Utrecht.