Tekst: Bea Ros

Voor cultuureducatie en -participatie lijkt het regeerakkoord van Rutte IV de nodige beloftes te bieden. Zo krijgen we er 170 miljoen euro bij, onder meer voor erfgoed, voor een herstelplan voor de amateurkunst (zie ook ‘Een Deltaplan voor de amateurkunst’ en het BMC-rapport ‘Revitalisering van de amateurkunst’) en voor ‘muziek- en cultuureducatie waaronder bezoek aan musea’.

Die laatste toevoeging, attendeert Ronald Kox (LKCA), is interessant. Want sinds september 2021 is de drie euro voor museumbezoek weliswaar niet langer geoormerkt via de prestatiebox (het zit nu in de lumpsum), maar de politiek hecht er dus wel aan.

Een interessant nieuw element in het regeerakkoord is de investering in een zogeheten rijke schooldag (zie ook ‘Rijke schooldag biedt meer kansen voor álle kinderen’). Het kabinet zet dit in vanuit meer kansengelijkheid en gestart wordt dan ook in  achterstandswijken.

Daarnaast investeert het kabinet in het recht op kinderopvang en werkt het toe naar 95 procent financiering daarvan voor werkende ouders. Beide ontwikkelingen samen bieden kansen voor cultuuraanbod binnen en buiten de school. Tel daar nog de verlenging van de NPO-gelden bij op en het culturele klimaat wordt steeds zachter.

Mooie kansen inderdaad, maar kunnen we die wel verzilveren, vraagt Edith Janssen (Kunstgebouw) zich af. ‘Is de pool van professionals groot genoeg om in de vraag te kunnen voorzien? Zeker in kleinere gemeenten merk ik dat dat een probleem is.’

Hanneke Suilen-Hendriks (Huis voor de Kunsten Limburg) herkent het probleem. ‘De kwaliteit kan daardoor in het geding komen. Scholen denken: als er maar iemand voor de klas staat.’

Kox verwijst naar onderzoek uit 2021 waaruit blijkt dat er veel stille reserves zijn: mensen die wel bevoegd zijn, maar die om wat voor reden dan ook geen les (willen) geven. Het lerarentekort in het algemeen is een probleem dat alleen maar zal groeien. Wellicht zijn kunstenaars zonder lesbevoegdheid in te zetten om leerkrachten te ontlasten, als een soort culturele onderwijsassistenten.

En mogelijk kan het Rotterdamse initiatief soelaas bieden. ‘Wij bieden kunstvakdocenten een opleiding aan bij de Thomas More Academie, zodat ze breder ingezet kunnen worden op school en ze beter verankerd raken binnen de schoolorganisatie’, vertelt Liesbeth Levy (KCR). Na een eerste pilot op drie scholen hoopt KCR het breder te kunnen uitrollen. Levy zal er later dit jaar een presentatie over geven bij het LPKC.

Rondom de gemeenteraadsverkiezingen heeft LKCA lobbyworkshops verzorgd, de handreiking ‘Zet Cultuur op de Agenda en voorbeelden van cultuurboodschappen gemaakt. ‘Maar die lobby stopt niet na 16 maart’, zegt Fayyad Jahangier (LKCA), ‘Daar moet je permanent mee bezig zijn.’

Max van Alphen (Kunstloc) merkt dat veel collega’s moeite hebben met lobbyen. ‘Dat heeft een negatieve bijklank voor hen. Herkenbaar?’ Ja en nee, zo blijkt. De een vindt lobbyen leuk, de ander noemt het ‘energiezuigend’, telkens maar weer die raadsleden die niets met cultuur hebben zien te overtuigen van het belang ervan.

Toch, zo vertelt Jahangier, zeiden raadsleden tijdens de lobbyworkshops juist dat ze graag inhoudelijke input krijgen. ‘Lobbyen is juist: inhoud brengen naar raadsleden die geen tijd hebben om zich er zelf in te verdiepen.’ Zijn tip: trek samen op met andere lokale organisatie, dat maakt je verhaal meteen sterker.

Janssen knikt. Kunstgebouw zet steeds meer in op gemeentelijke netwerken met partijen die staan en gaan voor duurzame cultuureducatie. ‘Vaak is het bij gemeenten zo: als iedereen het wil, willen wij het wel ondersteunen.’ En Marlies Tal (LKCA) vult aan: ‘Lobbyen gaat niet alleen over overtuigen, maar ook over in contact staan met anderen, zodat je hoort over kansen en mogelijkheden.’

Uit het rondje langs de velden blijkt dat de lockdowns vanwege corona de invulling van CmK bemoeilijkt heeft. Merel ten Elzen (Rijnbrink Overijssel) ziet ‘veel chaos op scholen’, waardoor er minder aandacht voor cultuur is. En Richard Smolenaers (Mocca) ziet een groot verloop bij deelnemende scholen. Pauline Verhallen (CultuurSchakel) herkent dit: ‘De opdracht voor verankering is echt bemoeilijkt. Scholen hebben door corona geen tijd voor cultuurcoaches.’

Corona heeft ook bij diverse LPKC-leden geleid tot bezinning: waar staan we voor en wat willen we aanpakken? Zo boog KCR zich over de vraag ‘wat verstaan wij onder relevant cultuuronderwijs?’

Monitoring en evaluatie is een ander terugkomend thema. Veel organisaties werken met Evi. Maar dan meet je kwaliteit op schoolniveau. FleCK zou graag een stapje verder zetten, vertelt Remko Willems, namelijk meten op leerlingniveau. ‘Samen met Avans zijn we aan het onderzoeken of we een impactmeting kunnen ontwikkelen voor cultuureducatie.’

Dat is, zo tempert hij alvast de verwachtingen, een project van lange adem. Waarvoor tips en suggesties van LPKC-leden zeer welkom zijn. Hij krijgt er meteen al twee: neem de ervaringen van Kunstloc met het cultureel zelfportret mee en sluit aan bij het door scholen veelgebruikte lvs ParnasSys. Zo blijkt weer hoe nuttig deze LPKC-bijeenkomsten zijn: je weet wie waarmee bezig is en kunt samen sparren.

Er zijn recent veel regelingen gestart bij het Fonds voor Cultuurparticipatie. Bijvoorbeeld de regeling Internationale Samenwerking. Hiermee kun je niet alleen samenwerking over de grens bekostigen, maar ook interessante buitenlandse gasten naar Nederland halen. Verder Erfgoed maken, Talentontwikkeling.