Mediakunst.tech is een project van NEMO Science Museum, Oyfo Techniekmuseum, mediakunstenaar Casper de Jong en LKCA. Het doel is om artistiek-onderzoekend vermogen en creatieve vaardigheden van kinderen te stimuleren. Dat gebeurt met binnen- en buitenschoolse activiteiten op het snijvlak van kunst, technologie en wetenschap.
Om die te laten landen werken de organisatoren binnen een leerecosysteem samen met lokale partijen als scholen en wijkcentra, vertelt projectleider Meie van Laar (NEMO). ‘Zo kunnen we de activiteiten dichtbij brengen en drempels voor deelname verlagen.’

‘Ik zie technologie als gereedschap om kunst te maken’, vertelt mediakunstenaar en medeorganisator Casper de Jong. Tijdens het LKCAtelier vertelt hij in vogelvlucht wat mediakunst is (ook wel bekend onder noemers als ‘art & science’ of ‘new media art’). De meest simpele definitie: kunstvormen die gebruikmaken van nieuwe media en technologie.
Zelf maakte hij bijvoorbeeld het kunstwerk ‘Caspers Ex’, waarbij de ex een oude smartphone is die vertelt over haar relatie met Casper. Ook ontwikkelde hij een pottenbakrobot, waarmee je een perfecte pot kunt maken. Hij laat ook voorbeelden van collega’s zien, zoals het instagramkunstwerk ‘The Followers’ van Dries de Poorter en de video-installaties met Buddhabeeld van een van de eerste mediakunstenaars, Jam June Paik.
De kunstwerken zetten je aan het denken over onze omgang met en de rol van technologie. ‘Maar door mediakunst te maken, leer je ook veel over technologie en de wereld om je heen’, stelt De Jong. ‘Je bent bezig met ontwerpend onderzoek: door te maken leer je hoe technieken werken en waarvoor je ze allemaal zou kunnen gebruiken.’

Uitproberen en experimenteren zijn belangrijke elementen van Mediakunst.tech. Tinkeren is een manier om actief en creatief aan de slag te gaan. Inka de Pijper (NEMO) laat deelnemers ervaren wat dat is. Haar opdracht luidt: maak met alledaagse spullen – zoals een potlood, wasknijper, muntje, paperclip of liniaal – een constructie die balanceert. O ja, en dat binnen vijf minuten. Niet te veel nadenken dus, maar doen en al doende ontdekken hoe balans werkt. ‘Lekker spelen’, vindt een deelnemer. Anderen schrijven in de chat trefwoorden als ‘vrolijkheid’, ‘spanning: gaat het lukken?’, ‘concentratie’, ‘opnieuw beginnen’ en ‘verbazing’.

En al die dingen, zo legt De Pijper uit, zijn precies de bedoeling. ‘Je speelt, onderzoekt en maakt met gereedschap en materiaal. Hands-on bestudeer je zo een technisch of natuurkundig fenomeen.’ Daarbij is het proces belangrijker dan het product. Het gaat om een zoektocht waarin soms ook dingen mis kunnen (en mogen) gaan. Tinkeren kun je op diverse niveaus en met alle leeftijden doen, van kleuters tot volwassenen. Voor meer informatie zie de website van The Tinkering Studio en op deze pagina.
Tinkeren is vrij open, en kan wel de opmaat vormen voor meer gerichtere aanpakken zoals onderzoekend leren (specifieke onderzoeksvraag, zoals: kun je een vierkante bel blazen?) of ontwerpend leren (oplossen van een specifieke wens of probleem, zoals: ontwerp een brug van papier die gewicht kan dragen). Maken loopt altijd als een rode draad erdoorheen.

In break-outrooms kunnen deelnemers kennismaken met zes activiteiten binnen Mediakunst.tech. Zo kruipen leerlingen bij Gelukkig Toeval in het hoofd van een uitvinder en maken ze stopmotionfilmpjes van wat ze daar aantreffen. En bij de Bellenblaasmachine zoeken kinderen uit hoe je bellen kunt blazen zonder je eigen lichaam te gebruiken.
De Jong legt uit hoe bij De Zoötroop de natuur als inspiratie dient voor een kunstwerk. Een klassieke zoötroop is een cilinder met beelden die je kunt ronddraaien waardoor een animatiefilmpje ontstaat. Een moderne variatie daarop zijn bijvoorbeeld de ontluikende en weer verschrompelende bloemen van zijde van Studio Drift of het vastleggen van de vleugelslag van duiven en uilen in geluidsgolven. ‘Om zoiets te kunnen maken moet je heel goed naar je omgeving kijken: elke beweging moet je analyseren, vertelt De Jong.
Tegelijkertijd kun je met kinderen bespreken wat precies technologie en wat natuur is. ‘Maaltijden zien we als iets natuurlijks en een smartphone als technologie. Maar voor het bereiden van een maaltijd gebruiken we gereedschap, dus dingen die ooit door mensen ontworpen zijn.’ Dat leidt, zo blijkt al in de break-outroom snel tot interessante gesprekken. Moniek Warmer (SLO) vraagt zich wel af waar het kunstaspect precies zit. ‘Iets wat je om je heen ziet vastleggen, heeft met kunst te maken’, antwoordt De Jong. ‘En door kunst te maken ga je ook weer anders naar de natuur kijken.’

Obs De Bogen in Harderwijk is partnerschool binnen Mediakunst.tech. Leerkracht Marenka de Vries en techniekleerkracht Elise van ’t Veld hebben al diverse activiteiten uitgeprobeerd en zijn enthousiast.
Bij Verstuur een Boodschap werken de leerlingen met een klein computertje de microbit. ‘De leerlingen pakken het heel snel op en gaan gewoon aan de slag’, vertelt Van ‘t Veld. ‘Ze worden creatief en vindingrijk van deze activiteiten.’ Haar collega vult aan: ‘Je hoeft eigenlijk alleen de basisdingen uit te leggen. Ze komen er bijvoorbeeld zelf wel achter hoe een luidspreker werkt.’
De school heeft bewust gekozen voor een sciencelab, dus het team meekrijgen, is geen probleem. ‘Maar je moet als leerkracht wel de regie durven loslaten en leerlingen ermee laten klooien’, zegt De Vries. Het voordeel vinden beiden: je hoeft zelf geen verstand van technologie te hebben om toch met deze activiteiten aan de slag te gaan.

Cultuurinstellingen of scholen die geïnteresseerd zijn in de 11 ontwikkelde activiteiten, kunnen deze gratis downloaden via mediakunst.tech_activiteiten.

Voor meer informatie, een presentatie of een workshop (bijvoorbeeld voor een cultuurcoördinator -netwerkbijeenkomst) kun je contact opnemen met:

NEMO Science Museum
Inka de Pijper – depijper@e-nemo.nl
Meie van Laar – vanlaar@e-nemo.nl

Oyfo Techniekmuseum
Aniek Nijland – educatie@oyfo.nl
Shakti Lieten – shakti@steamstart.nl

Casper de Jong
www.casperdejong.com
info@casperdejong.com

Foto: DigiDaan, de werkplaats van NEMO