Het programma School en Omgeving ging in 2022 van start met als doel het vergroten van de kansengelijkheid onder kinderen en jongeren die door hun thuissituatie of de plek waar ze wonen minder toegang hebben tot activiteiten zoals sport, cultuur, techniek en natuur. Meer over het programma en de uitvoering ervan lees je op de kennispagina School en Omgeving.

In 2022 kregen in totaal 128 coalities steun vanuit de subsidieregeling School en Omgeving. Het gaat om coalities die al activiteiten hebben en dit kunnen intensiveren (voorlopers), coalities die nog een beperkt aanbod en bereik hebben (doorgroeiers) en coalities die de intentie hebben samen een programma op te stellen (starters). Alleen coalities van scholen met leerlingen met de hoogste onderwijsachterstandsscores konden een aanvraag doen.

De subsidieregeling is met twee jaar verlengd (2023-2025) waardoor coalities opnieuw een aanvraag konden indienen in augustus/september 2023. De verlengde regeling is behalve voor scholen die al aan het programma meedoen, ook bedoeld voor nieuwe scholen die de hoogste achterstandsscores kennen en samen (willen) werken in een coalitie. De regeling maakt specifiek onderscheid tussen nieuw deelnemende coalities (categorie A) en al deelnemende coalities (categorie B). De laatste groep krijgt uiterlijk eind 2023 uitsluitsel over hun subsidieaanvraag, de eerste groep uiterlijk eind januari 2024. In november 2025 moeten zij verslag doen van het verloop van hun porgramma’s.

Hoe het verloop daarna is hangt af van verdere besluitvorming van een nieuw kabinet. Het programma is in eerste instantie opgezet voor drie jaar, de financiering is al wel structureel in de onderwijsbegroting geregeld. De uitvoering van het programma is ondergebracht bij de Gelijke Kansen Alliantie.

Eind maart 2023 verscheen ‘Inventarisatie verrijkte schooldag’, een rapport in vier delen dat in opdracht van het ministerie van OCW door een consortium van Oberon, KBA Nijmegen en het Kohnstamm Instituut is opgesteld. Zij voerden in de periode van december 2022 tot maart 2023 een inventariserend onderzoek naar de verrijkte schooldag uit, als onderlegger voor de verdere ontwikkeling voor het programma School en Omgeving. Het eerste deel van het onderzoek is een meer algemeen deel naar de stand van zaken landelijk, het tweede deel richt zich op welke onderzoeken al lopen op dit gebied. Het derde en vierde deel richt zich meer specifiek op de uitvoering van de regeling, namelijk de bekostiging bij de voorlopers en aanbevelingen voor een meerjarige monitor.

Uit het onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van de scholen in Nederland al werkt met een meer of minder verrijkt aanbod na schooltijd. Driekwart doet dit buiten het programma School en Omgeving om. De activiteiten omvatten een breed palet aan onderwerpen en gebieden, zoals de cognitieve ontwikkeling, cultuur, oriëntatie op jezelf en de wereld, sport, bewegen en gezondheid en sociaal-emotionele ontwikkeling. De aangeboden activiteiten zijn over het algemeen gericht op alle leerlingen van de school. Bij activiteiten die zich meer richten op de cognitieve en/of sociaal-emotionele ontwikkeling wordt er vaker gewerkt met een specifieke doelgroep. Over het algemeen werken scholen samen met andere partijen, zoals andere scholen, culturele instellingen, sportinstellingen, zorg- en welzijnsorganisaties of meer algemeen onderwijsondersteunende organisaties.

Sport (85%) en cultuur (75%) worden het meest aangeboden door de scholen. Dit beeld zien we vaker terug bij de activiteiten in de vrije tijd. Activiteiten gericht op de cognitieve ontwikkeling worden met iets meer dan 40% het minste aangeboden, activiteiten gericht op de sociaal-emotionele ontwikkeling wordt door bijna 50% van de scholen aangeboden. Oriëntatie op jezelf en de wereld zit daar, met ongeveer 45% van de scholen die het aanbieden, tussenin.

Wanneer we kijken in welke mate alle leerlingen van de school gebruikmaken van dit aanbod, ontstaat er een iets andere verdeling: oriëntatie op jezelf en de wereld blijkt dan de meeste leerlingen te bereiken (51,9%), gevolgd door culturele activiteiten (46,9%), activiteiten gericht op de sociaal-emotionele ontwikkeling (43,9%) en dan pas sport (41,2%) en activiteiten gericht op de cognitieve ontwikkeling (37,8%). Het merendeel van de activiteiten vindt op de eigen school plaats, al vinden er bij 37% van de scholen ook culturele activiteiten bij een culturele instelling plaats. Voor de opzet van het programma van culturele activiteiten werkt 82% van de scholen samen met culturele instellingen. Dit zijn voornamelijk activiteiten gericht op theater, muziek, dans, beeldende vorming, kunst of fotografie. In het rapport is hiervan geen onderverdeling gemaakt.

Scholen bieden gemiddeld voor meer dan de helft van het schooljaar verrijkende activiteiten aan. Voor cultuur is dat 25 weken en dan gemiddeld 2,6 uur per schoolweek. Het tijdstip van de verrijkende activiteiten is voor de meeste scholen een combinatie van zowel gedurende de schooltijd (46% voor cultuur) als buiten schooltijd (37% voor cultuur). In 30% van de gevallen zijn de leerlingen verplicht om deel te nemen aan de culturele activiteiten. Bij de deelnemende scholen van het programma School en Omgeving zien we tenslotte dat 94% van de scholen plannen heeft op het gebied van sport en bewegen, en 87% heeft plannen op het gebied van cultuur.

De organisatie Méér Muziek in de Klas (MMidK) heeft vanuit OCW (onderwijs) de opdracht gekregen om hun expertise in afstemming met de Gelijke Kansen Alliantie in te zetten in het programma School en Omgeving. Voor dat doel werkt MMidK nu ook onder de vlag ‘Méér Kunst en Cultuur in School en Omgeving’. Daarnaast voert MMidK ook nog activiteiten onder eigen vlag uit voor de versterking van muziekonderwijs. De opdracht in het programma School en Omgeving richt zich alleen op de coalities in dit programma, met name op de samenwerking en de versterking van kunst en cultuur in de volle breedte in het programma.