Vorig jaar lanceerde de toenmalige minister Arie Slob een tweejarig programma voor leerlingen om vertragingen in onderwijsontwikkeling in te halen. Hij deed dit nog net voor de landelijke verkiezingen. Onder grote druk kwam er een menukaart en moesten scholen met analyses en plannen komen. Aan het begin van het huidige schooljaar 2021-2022 konden scholen ermee aan de slag.

Om de systematiek eenvoudig te houden kregen alle scholen een bedrag toegevoegd aan hun lumpsum. Ook de verantwoording bleef eenvoudig: dit liep via de reguliere lijnen van school, bestuur en medezeggenschapsraad. Het rijk houdt toezicht.

Met alle plannen was geen rekening gehouden met een vernieuwde uitbraak van het coronavirus en een schooljaar dat opnieuw allerlei hindernissen te nemen had met aan- en afwezigheid van leerlingen en docenten. Een enorm lerarentekort, naast een minstens zo groot tekort bij de kinderopvang en een oplopend tekort bij de vakdocenten. Veel scholen kwamen daarom niet aan de (volledige) uitvoering van hun plannen toe.

Er werd al wel de nodige ervaring opgedaan. Dat heeft ertoe geleid dat de huidige minister voor funderend onderwijs Dennis Wiersma besloten heeft het programma met twee jaar te verlengen. De scholen krijgen daarom het komend schooljaar ook een lager budget per leerling dan het huidige schooljaar. Aan de andere kant moet wel opgemerkt worden dat door het geld aan de lumpsum van de scholen toe te voegen de scholen feitelijk zeggenschap hebben gekregen op hoe en wanneer ze budget inzetten. Dat kan dus ook pas later gebeuren dan in de (nu verlengde) periode van het NP Onderwijs.

Ook met de menukaart zijn er stappen gezet, in dit geval door deze verder uit te bouwen met voorbeelden en onderbouwing, onder andere in 25 thema-pagina’s. Door Sardes is voor het thema Sport, cultuur en buitenonderwijs het onderdeel van de sociaal-emotionele ontwikkeling met behulp van cultuureducatie verder van onderbouwing en voorbeelden voorzien.

In het regeerakkoord stond al opgenomen dat deze regering in het kader van gelijke kansen aan de slag wilde gaan met de rijke schooldag. Het Rijk heeft nu aangekondigd dat het de bedoeling is om vanuit de Gelijke Kansen Alliantie aan de slag te gaan met 45 voorlopers. Dit zijn lokale coalities die een intensieve samenwerking van drie jaar aangaan met een bestaand programma, zodat zij samenwerken aan een duurzame, structurele opzet van de rijke schooldag.

Niet alleen in het primair maar ook in het voortgezet onderwijs wil het ministerie zo een impuls gegeven aan de brede talentontwikkeling. Dat doet ze met aanvullende activiteiten op het gebied van sport, cultuur, cognitieve begeleiding en sociaal-emotionele ontwikkeling. Het voorlopers programma is bedoeld voor scholen die samen met andere partijen al bezig zijn met een rijke schooldag. Er zijn een aantal voorwaarden voor:

Het rijk wil zo bereiken dat de rijke schooldag start op scholen en in wijken waar de nood het hoogst is, zoals in het coalitieakkoord is aangegeven. Bij de selectie van coalities zal daarom gekeken worden naar armoedeproblematiek op wijkniveau en het risico dat er onderwijsachterstanden op schoolniveau zijn.

Het bestaande programma moet tenminste 2 uur per week aanvullend aanbod verzorgen dat bestaat uit extra activiteiten aansluitend op het verplichte curriculum en gericht op de brede ontwikkeling van leerlingen. Deze activiteiten moeten op ten minste twee van de volgende vier gebieden plaatsvinden: sport; cultuur; cognitieve ontwikkeling en welzijn; of sociale ontwikkeling en oriëntatie op jezelf of op de wereld. En tenslotte moet een lokale coalitie minimaal 800 tot 1000 leerlingen bereiken en de potentie hebben om hierin verder te groeien.

Dat betekent dat het aantal scholen en (culturele) instellingen die hiervoor in aanmerking komen nogal beperkt is. Natuurlijk kennen we al mooie voorbeelden zoals die van Introdans en de Onderwijsspecialisten op het gebied van het speciaal onderwijs of van Naturalis met hun benadering vanuit het leerecosysteem met Natuur en Cultuur om de Hoek. In hoeverre dit soort initiatieven in het programma passen zal moeten blijken, maar we zullen blijven volgen in welke mate cultuur daadwerkelijk een plek zal krijgen in de voorlopers van de rijke schooldag.

Lees ook de notitie ‘Rijke schooldag – meer kansen voor alle kinderen’, met een uitgebreide beschrijving van de context waarin gesproken kan worden over het verrijken van de schooldag, en wat daaronder verstaan kan worden.