In het regeerakkoord heette het nog de rijke schooldag. Dit heeft minister Wiersma in zijn Kamerbrief van begin juli omgedoopt tot het programma School en Omgeving. Gebieden met een penvoerder kunnen hieruit subsidie aanvragen om samen met scholen, de gemeente en aanbieders een naschools aanbod samen te stellen dat kinderen extra kansen biedt. Daarbij ligt vooralsnog de nadruk op gebieden ‘waar de nood het hoogst is’, oftewel kwetsbare wijken; het programma is onderdeel van het beleid voor kansengelijkheid.

OCW laat de precieze invulling aan het veld over, vertelt Marlou Jenneskens (vanuit OCW coördinator Gelijke Kansen Alliantie Zuid-Nederland). ‘De Gelijke Kansen Alliantie wil samen met de voorlopers kennis verzamelen over wat goede vormen zijn.’ Doel is samen te komen tot een aantal werkzame varianten voor een rijke schoolomgeving.

De voorlopers zijn gemeenten die al minimaal twee uur naschools aanbod voor kansarme leerlingen hebben. Er zijn inmiddels 45 voorlopers geselecteerd. Daarnaast konden zogeheten doorgroeiers (50) en starters (35) subsidie aanvragen. In totaal werken er dus straks verspreid door het land 130 lokale coalities aan een rijke (leer)omgeving voor kinderen, van cultuur tot sport en van techniek tot huiswerkbegeleiding.

Hoe past CmK in dit plaatje? Bijten beide programma’s elkaar of kunnen ze elkaar juist versterken? Jenneskens hoopt en verwacht dat laatste: ‘CmK is een van de programma’s waar scholen op bouwen om hun aanbod uit te bouwen. Bij de voorlopers zien we bijvoorbeeld dat ze kunstvakdocenten breder inzetten. Zo raken binnen- en buitenschools meer verbonden.’

Een zorg van Jenneskens is wel dat scholen overvoerd worden met aanbod en aanbieders. Dat is nou net iets waarbij CmK-penvoerders hun diensten kunnen bewijzen: ze ontlasten scholen door het aanbod te kanaliseren.

Annelies Bartelink (cultuur eigen & FleCk) heeft een andere zorg: hoe voorkomen we dat er machtsstrijd ontstaat om geld? ‘Dit is een nieuwe geldstroom waarbij sommige partijen net wat sneller zijn dan andere.’ Jenneskens onderkent dat dit een risico is. ‘Laten we vooral informatie uitwisselen om te weten of alle relevante partijen erbij zitten.’

Sommige CmK-penvoerders zijn al betrokken bij School en Omgeving, bij andere loopt het nog of is het onduidelijk. Hanneke Suilen (Huis van de Kunsten Limburg) meldt bijvoorbeeld: ‘Ik heb alle penvoerders geadviseerd om contact op te nemen met hun scholen, want ze zijn lang nog niet allemaal bij School en Omgeving betrokken.’

Penvoerders krijgen ook signalen van schoolbesturen dat ze ‘subsidie-moe’ zijn. Dan kun jij als penvoerder nog zoveel mooie kansen zien, maar dan houdt het op. Of er is een school die graag mee wil doen, maar een gemeente die het niet als prioriteit ziet. En soms kunnen gemeenten niet meedoen, omdat ze te weinig doelgroep-leerlingen hebben. OCW-medewerker Karin Eising nuanceert dit: ‘Bij de voorlopers geldt een minimumeis van achthonderd leerlingen, maar bij de andere twee varianten geldt de eis dat minimaal van één school alle leerlingen meedoen.’

En, wil LKCA-medewerker Ronald Kox weten, als nu alle partijen enthousiast zijn en de gemeente zegt nee, is het dan over en uit? Ja dus. ‘Het gaat om de driehoek onderwijs, zorg en vrije tijd, allemaal gemeentelijke taken, en gemeenten moeten zich eraan willen committeren en het beleid bij elkaar brengen. Dat betekent ook keuzes maken.’

CmK-penvoerder Nicolette Talboom meldt dat de gemeente Haarlem dit programma juist aangrijpt om verschillende geldstromen samen te voegen. ‘Hiermee wordt het voor scholen eenvoudiger en overzichtelijker. De gemeente denkt na om in een nieuwe periode de CmK gelden ook hieraan toe te voegen. De vraag is of dat de aandacht voor kunst en cultuur dan mogelijk vermindert.’

Zoals gezegd draait het bij het programma School en Omgeving niet alleen om cultuur. Toch ligt het voor de hand dat CmK-penvoerders aanhaken, omdat ze veel ervaring en expertise hebben. Ze zouden bijvoorbeeld starters kunnen helpen om naschools aanbod op te zetten. ‘Omdat je toch al in scholen komt, kun je beide programma’s onder de aandacht brengen’, stelt Kox. Daarbij is het wel zaak, vult Sylvia Servais (CmK-penvoerder Almere) aan, om breder te denken dan alleen cultuur en ook allianties aan te knopen met bijvoorbeeld sport en jongerenwerk. 

Daarnaast kunnen CmK-penvoerders helpen bij het uitwisselen van kennis en ervaringen, aangezien ze al een landelijk netwerk hebben. Zo is het Gelderse project ‘Reis door de tijd’ ook in Limburg beland. Eising benadrukt dat OCW zonder meer openstaat voor de inbreng van CmK-penvoerders. ‘De lerende aanpak is voor ons heel belangrijk. Laat je vooral niet ontmoedigen en laten we er samen het beste van maken.’

Je kunt Marlou Jenneskens mailen om samen in kaart te brengen wat waar al gebeurt: M.t.p.jenneskens@minocw.NL.