Dit is een artikel uit de nieuwste Cultuurkrant, die half september verscheen.

Ja hoor, wéér een nieuwe aanpak van de curriculumherziening. Dat was de reactie van velen in het onderwijsveld op de brief die minister Dennis Wiersma van Primair en Voortgezet Onderwijs in april aan de Tweede Kamer schreef. Wiersma wond er geen doekjes om: “Curriculum.nu is nu echt voltooid verleden tijd” en de focus moet liggen op ‘basisvaardigheden’: lezen, schrijven, rekenen, wiskunde en, in tweede instantie, maar ook tot de basis gerekend: digitale vaardigheden en burgerschap.

Hoera, riepen de criticasters van het onderwijsbeleid waardoor Nederland met name op het gebied van rekenen en taal op achterstand is geraakt, zelfs zonder coronacrisis. Ai, dachten (sommige) kunstdocenten: wat betekent dat voor mij? En vormen de genoemde vaardigheden de basis, of is er meer onder de zon? De Cultuurkrant peilde de mening van een paar spelers in het veld.

Allerd van den Bremen is muziekdocent en verenigingscoördinator VLS, de vakvereniging voor muziekdocenten in het basis- en voortgezet onderwijs.

Hoewel hij het met Wiersma eens is voor wat betreft diens analyse over de achterstanden die ingelopen moeten worden, ziet hij de zaken toch iets anders. “Ik zie vooral achterstanden op psychosociale vaardigheden, motivatie, discipline. Die leiden waarschijnlijk tot achterstanden op andere gebieden. Juist de kunstvakken kunnen daar een bijdrage leveren, door de kinderen op een andere en rijkere manier te prikkelen en zich lekker in hun vel te laten voelen. Ik zie het zo: de basis moet op orde zijn om basisvaardigheden te kunnen leren.”

Curriculum.nu heeft, ondanks de ruim geformuleerde grote opdrachten, veel docenten in de kunsten geïnspireerd en blijft als uitgangspunt bruikbaar, zegt Van den Bremen. “Wij hadden graag gezien dat de huidige curriculumherziening integraal was aangepakt. Op deze manier blijft de kwaliteit van het muziekonderwijs de komende twee jaar in het luchtledige hangen. Daarna kunnen we pas verder met de herziening van de vage kerndoelen in het po en de onderbouw van het vo. Nu staat dat proces stil.”

Paul Kirschner is emeritus hoogleraar onderwijspsychologie. Hij was een van de experts die begin 2020 hun visie op Curriculum.nu deelden met de Tweede Kamer.

Burgerschap en digitale vaardigheden horen niet tot de basis, aldus Kirschner. “Niet als vak apart. Burgerschap is geen kwestie van procedures. Bij de padvinderij leerde ik opdreunen: ‘a scout is trustworthy, loyal, helpful, friendly, …’ et cetera, twaalf kwaliteiten, maar ja, men heeft mij nooit uitgelegd wat die woorden betekenden. Burgerschap krijgt alleen inhoud als het in andere vakken wordt geïntegreerd. Hetzelfde geldt voor digitale vaardigheden.”

Kunst heeft zeker een plaats in een nieuw curriculum. “Ik heb geen vaste mening of kunst en cultuur een apart vak moet zijn, buiten bepaalde vaardigheden als tekenen en muziek maken. Andere facetten zouden misschien beter overkomen als ze worden geïntegreerd in vakken als geschiedenis of natuurkunde. Hoe kwam het dat de Nederlandse stadsschutterijen in de Gouden Eeuw, of wat is momenteel de juiste term, zich door Rembrandt konden laten portretteren? Waarom werd blauw gezien als koninklijke kleur? Wat is het effect van licht op kleur? Toon op die manier de samenhang tussen de vakken.” Voor de duidelijkheid: integreren is iets anders dan geïntegreerd onderwijs aanbieden, stelt Kirschner. Er moet een basiskennis aanwezig zijn. “Ook bij algemene natuurkunde kun je lezen benadrukken, maar zonder apart vak lezen gaat het niet.”

Moniek Warmer is curriculumontwikkelaar bij het nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling SLO. Zij is vakexpert Leergebied Kunst & Cultuur.

SLO vindt het belangrijk dat het onderwijsveld wordt betrokken bij het proces. “Per leergebied wordt een team van leraren, curriculumexperts van SLO en een procesregisseur samengesteld, bijgestaan door een advieskring met onder andere vakexperts. In het geval van de kunstvakken bijvoorbeeld wetenschappers en kunstenaars.”

Het is dus vooral het proces van doorontwikkelen dat op een andere manier wordt vormgegeven: niet integraal, maar in leergebieden. Daarmee is al een start gemaakt. Dat het proces nu uit elkaar is getrokken, is wél jammer, vindt Warmer. “Het een kan niet zonder het ander.” Kunstvakken, vindt zij, zijn uitermate geschikt als ondersteuning van de basisvaardigheden. “Bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van taal-denkstrategieën. Daar denk je meteen aan het inzetten van de zogeheten ‘rijke teksten’, maar ter afwisseling kan ook kunst als inhoud worden gebruikt.”

Parallel aan de ingreep van Wiersma ziet zij ook het voornemen van staatssecretaris Uslu van Cultuur om meer te investeren in cultuuronderwijs. “Geweldig. Die trajecten kúnnen ook naast elkaar bestaan. In januari 2023 wordt een eerste tussenstand opgenomen van het actualisatieproces voor de kerndoelen van Nederlands, rekenen-wiskunde, burgerschap en digitale geletterdheid. Ik zou graag willen dat minister Wiersma in januari ook goed kijkt of de andere leergebieden kunnen starten met actualiseren.”

Neem een abonnement en ontvang voortaan de Cultuurkrant NL gratis in je brievenbus!