Ik spreek af met directeur Ellen Alvares van de DGAI. Ellen richtte ruim 2 jaar eerder – in 2017 dus –  deze muziekschool op in de wijk met vijf locaties, altijd op loop- of fietsafstand. Bedoeld om muzieklessen toegankelijk te maken voor kinderen voor wie dit niet zo ‘gewoon’ is, omdat het een luxe is voor hen. Hun ouders zitten veelal in de stand van ‘overleven’. De kinderen van de DGAI die beginnen met muzieklessen na schooltijd maken vaak voor het eerst kennis met het hele fenomeen: ze hebben geen idee hoe het werkt en wat het echt betekent, laat staan dat ze een instrument thuis hebben. Met een instrument spelen vatten ze vaak letterlijk op: spelen als in buitenspelen.

Hoe die vijf locaties werken wordt me al snel duidelijk als een ‘snorder’, een lokale ondernemer uit Ellens netwerk aan komt rijden om muziekinstrumenten te vervoeren. We lopen via een binnenhofje naar een buurthuis, een multifunctioneel gebouw, opgetrokken uit dezelfde grijs betonnen stijl die je veel ziet in deze wijk. De gastvrouw ontvangt ons hartelijk en we wachten aan de bar met een kop thee tot de les begint. Achter een glazen deur is een groepje kinderen bezig met huiswerk maken. Een moeder duwt een kinderwagen naar binnen en brengt haar zoontje van hooguit 7 in trainingstenue met voetbal aan zijn voeten langs. Met de trainer is afgesproken dat hij hem meeneemt, want zij heeft geen eigen vervoer naar de training in de naburige wijk. Hij blijkt namelijk een talentje, te groot voor zijn club in de buurt.

Als de les van docent Mateusz begint, stel ik me ergens achterin op. Ik probeer mezelf onzichtbaar te maken, wat natuurlijk niet lukt, want ik krijg nieuwsgierige blikken uit grote kinderoogjes. Toch vragen ze mij niets en lijken ze mij snel te vergeten. Zes kinderen tussen 8 en 11 jaar met koptelefoons zitten achter de zojuist opgestelde keyboards uit de taxi. Het is dat ze met een draad aan hun keyboard zijn verbonden en telkens hun koptelefoons af moeten zetten, dat remt ze nog wat af om elkaar steeds op te zoeken en rond te rennen. Het buitenspeelgevoel lijkt de boventoon te voeren. De kinderen zijn niet te houden, stellen vragen als: “hoe ver ben jij?”, “ik ken het al hoor!”, “meester, mag ik het spelen?”, “meester kom je bij mij kijken?”. Door elkaar. Dit is wat kinderen doen. Sommige staan op en gaan bij een ander kijken; twee meisjes staan dicht bij elkaar en lijken op iets anders dan de toetsen van hun keyboard gefocust. Een kind vraagt luidruchtig aandacht en krijgt het ook; een jongetje zie ik de hele les voor zichzelf oefenen; hij verlaat het hele uur zijn plek niet.

Mateusz navigeert energiek van kind naar kind voor uitleg over notenschrift, ritme en het oefenliedje. Ook hij blijft niet stilzitten. Hij is een van de professionele docenten die niet bang is voor de wijk en deze beginnertjes. Maar ik zie ook hoe belangrijk zijn lokale assistente Lea is die uit de gemeenschap rond DGAI afkomstig is. Zij grijpt meermalen in en straalt gezag uit, want ik zie dat de kinderen naar haar luisteren. Hoe zou het zonder haar gaan in deze les?

Het uur is zo voorbij, deze les is zo anders verlopen dan wat ik kende van de muziekles van mijn kinderen: die was individueel, gestructureerd, prachtige piano’s in geluidsdichte muziekruimtes, een piano thuis om te kunnen oefenen, veel minder leerlingen in de les, ieder kind wacht geduldig, stilte, klassikaal, gecompartimenteerd. Toch wordt er bij Mateusz wel degelijk geleerd. En ik zie hoe een van die kids die voor iedereen mag laten horen wat hij kan zijn rug recht en voorspeelt.

Het is mei 2022, onderzoek van bureau SEO economisch onderzoek wijst uit dat kinderen die buitenschoolse activiteiten zoals muziekles krijgen, veel beter presteren op de basisschool: structurele toegang hiertoe is essentieel voor kansengelijkheid. Dat heeft Ellen jaren geleden goed gezien.

Deze blog is onderdeel van de blogreeks ‘Culturele praktijken in beeld’, waarin LKCA laat zien dat het begrip ‘cultuur’ breder is dan vaak wordt vermoed. Bekijk ook de andere blogs en stel je open voor culturele praktijken die nu buiten het blikveld van de mainstream vallen.