Bekijk de tips en tricks voor het doen van onderzoek naar jouw project hier.

Steeds meer gemeenten en zorg- en welzijnsorganisaties werken vanuit het concept Positieve gezondheid, dat Machteld Huber in 2021 in Nederland introduceerde. In dit concept wordt gezondheid niet meer gezien als de af- of aanwezigheid van ziekte, maar als het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale levensuitdagingen om te gaan en zoveel mogelijk eigen regie te voeren.

In deze visie is gezondheid niet meer het domein van de zorgprofessionals, maar van ons allemaal. Het gaat immers om het vermogen om met veranderende omstandigheden om te gaan. Maar wat is het nu eigenlijk? Hoe wordt er mee gewerkt in de praktijk? En hoe kan dat een plek krijgen in de samenwerking tussen cultuur, zorg en/of welzijn?

Miriam de Kleijn van Alles is Gezondheid vertelt in deze sessie wat Positieve Gezondheid is en hoe daar mee gewerkt wordt in de praktijk. Vervolgens verkennen we samen hoe zo’n concept kan helpen in de samenwerking tussen cultuur, zorg en welzijn.

Bekijk de PowerPointpresentatie.

DeClick is een talentontwikkelingsprogramma voor jongeren van 12-21 in de provincie Groningen. Djamila Boulil, zelfstandig onderzoeker en parttime docent aan de Rijksuniversiteit Groningen, heeft op verzoek van Niels Steenstra, initiatiefnemer van DeClick, het eerste jaar van dit programma gemonitord en geëvalueerd. De opdracht kwam deels voort uit de verplichting die DeClick heeft naar subsidieverstrekkers, maar deels ook uit de nieuwsgierigheid van Niels die graag wil weten wat voor impact of effect zijn werk heeft en hoe hij dit kan verbeteren.

Om de effecten te meten (want meten is weten!) heeft Djamila de Theory of Change (ToC) van Weiss (1995) ingezet. Onderdelen van de ToC: Inputs, Activities, Outputs, Outcomes en Impact. Waarbij: Impact de langetermijneffecten zijn; Outcomes de kortetermijneffecten (verwacht én onverwacht); Outputs de dingen die je aan het eind van het project ziet; Inputs en Activities de dingen zijn die je doet en wat je ervoor nodig hebt. De ToC is een zeer bruikbare methode voor monitoren en evalueren van dit soort projecten omdat die niet alleen de resultaten, maar ook onderliggende doelen en aannames inzichtelijk maakt.

Djamila introduceerde in de sessie de verschillende onderdelen met voorbeelden en resultaten van het onderzoek naar DeClick. Niels wilde Impact bereiken op twee niveaus: sociaal en individueel. Op sociaal niveau waren gewenste langetermijneffecten: verlagen van drempels tot deelname of bezoek aan cultuur, een provinciale culturele infrastructuur en kansen tot talentontwikkeling voor het onder- en middensegment. Op individueel niveau van de jongeren waren dat: erkenning van eigen talent, gevoel van een kansrijke omgeving en verkleinen van asociaal gedrag/stimuleren van goed burgerschap. Of het eerste jaar van DeClick deze langetermijneffecten heeft bereikt, kon niet gemeten worden, omdat deze effecten pas na een aantal jaren optreden.

Wat wel gemeten kon worden zijn de kortetermijneffecten (Outcomes): na DeClick zeggen jongeren meer vrienden te hebben, door te willen gaan met cultuurbeoefening en een actievere rol te willen in de gemeenschap. Dit laatste effect was onverwacht. Output(s) van DeClick is een film die gemaakt is van het programma.

Na deze korte uitleg van de methode pasten de deelnemers in groepjes de opgedane kennis toe door een begin te maken met een ToC voor een bestaand of nieuw project. De deelnemers kregen de opdracht bij Impact te beginnen (wat je wil veranderen), zodat aannames over het project duidelijk worden, en zichzelf de vraag te stellen: leiden de Activities wel tot de gewenste Outputs en Outcomes? Bij de terugkoppeling uit de groepjes bleek dat deelnemers het onderscheid tussen Outcomes en Outputs lastig vinden. Djamila kon zich dat voorstellen, en raadde sowieso aan dat als je effecten wilt meten met de ToC je hier een professionele onderzoeker bij betrekt. Dat laat onverlet dat de ToC een bruikbaar middel is bij het schrijven van een projectplan of subsidieaanvraag, omdat het je inzicht geeft in aannames en realistische doelen.

Bekijk de presentatie.

Deze sessie draait vooral om zelf ervaren hoe je zonder voorafgaande kennis muziek kunt maken, door te luisteren naar elkaar en naar je intuïtie. Tune In vindt plaats op verschillende locaties van Lister, een Utrechtse stichting die volwassenen met een psychische kwetsbaarheid begeleidt. Twee keer per jaar zijn er 8 weken lang cursussen van 3 uur. Tussendoor kunnen mensen zelf vrij spelen in muziekhubs.

Vanuit Tivoli Connect is er de begeleiding door een muzikant, maar eigenlijk moet je niet spreken over muziekles. Wat begon als een activatieprogramma is uitgegroeid tot het bouwen van een community. Er blijken bij Lister verschillende mensen met muzikale ervaring en die spelen samen met mensen zonder muzikale ervaring. Samen komen ze al improviserend tot het maken van muziek; iedereen is maker. Je moet vertrouwen hebben in het proces dat bottom-up tot stand komt.

Het conservatorium-systeem leidt helaas nog zelden op voor begeleiders die kunnen werken met verschillende doelgroepen. Je moet een bepaalde gevoeligheid hebben en vaststaande kaders durven loslaten.

Sanne Arbouw (artistiek leider) en Marloes Dingshoff (speler) van Speels Collectief nemen de deelnemers mee in het begrip validisme in de podiumkunsten. Validisme is een verzamelbegrip voor allerlei vormen van uitsluiting waar mensen met een beperking in hun dagelijks leven mee te maken krijgen. We krijgen een boeiende intro in de voorstellingen en werkwijze van Speels Collectief. Met de deelnemers gaan zij in gesprek over de norm en uitsluiting in de podiumkunsten en hun werkwijze waarin zij met name theater en dans binnen de podiumkunsten inclusiever maken. Ook delen zij waar zij als gezelschap tegenaanlopen. Speels Collectief heeft zelf ook nog geen pasklaar antwoord op hoe je validisme in de cultuursector en samenleving kunt doorbreken. Deelnemers worden uitgedaagd om hierover met elkaar in debat te gaan.

Verschillende stellingen leiden tot interessante gesprekken, zoals: inclusietheater is een apart genre binnen de podiumkunsten. Of een rol van iemand met een beperking mag alleen worden gespeeld door een acteur met een beperking. Of (onbewust) validisme en bureaucratie bij overheidsinstanties.
Hoe de codes en principes voor Fair Pay bij de cultuurfondsen aansluiten of juist wringen met de regels van de belastingdienst, blijft een aandachtspunt. Dit geldt ook voor de plek die kunstprofessionals met een beperking krijgen binnen het beleid en de regelingen van de verschillende Rijkscultuurfondsen.

Tot slot is de fysieke bereikbaarheid van gebouwen (waaronder kunstacademies in Nederland) onderdeel van het gesprek. Zolang spelers van Speels Collectief die een rolstoel gebruiken nog altijd met de goederenlift naar binnen moeten om te repeteren, is er nog een wereld te winnen als het gaat om representatie binnen de opleidingen. Om zo ook de kansen richting een professionele beroepspraktijk voor spelers te vergroten.

Aart van der Maas, lector Participatie en Stedelijke Ontwikkeling, Hogeschool Utrecht en Dorothé Lucassen, Het Wilde Westen Utrecht, namen de deelnemers mee in het spel van Commoning cultuur, inclusieve cultuurparticipatie.

In het spel maakten ze gebruik van ontwerpprincipes en vermogens van de groep.

Meer informatie vind je hier.

Bekijk hier het verslag van deze sessie.