De cultuursector is voor een groot deel afhankelijk van overheidssubsidie. In tijden van verkiezingen is het daarom zaak om belangen goed te bepleiten bij politici. Onder de noemer Zet Cultuur op de Agenda hebben we samen met anderen landelijk lobbywerk verricht. Dat ‘samen’ is een eerste tip voor lobbyisten, stelt Jan Brands (directeur Cultuurconnectie). ‘Samen heb je veel meer zeggingskracht. Dus geef één boodschap af en zie even af van onderlinge verschillen.’

Die gezamenlijke boodschap is dat er meer landelijke regie en borging van cultuur moet komen, zodat er, net als in veel andere landen, wettelijke bescherming is voor cultuureducatie en cultuurparticipatie.

Voor de lokale lobby (die wij ondersteunen onder de noemer Cultuur Deel Je) hebben wij een voorbeeldboodschap gemaakt. Zorg dat je je eigen specifieke boodschap kan onderbouwen met feiten, cijfers en concrete voorbeelden uit je eigen situatie.

Politici, zo merkt Walter Groenen (CJP en Kunsten ‘92) keer op keer, belijden het belang van cultuur wel met de mond, maar ze vinden de vertaalslag naar concrete maatregelen lastig. ‘Ze houden vooral van hapklare brokken. Dus als de mbo-cultuurkaart dreigt afgeschaft te worden, stemmen ze tegen.’

Maar als de minister besluit om voortaan cultuurgeld voor scholen niet langer te oormerken, komt niemand in het geweer. In dat soort begrotingstechniek missen ze inzicht, terwijl die voor cultuureducatie grote gevolgen heeft. ‘Dat is een belangrijke les voor onze lobby: doe het denkwerk voor hen en kauw de informatie voor.’

Om politieke partijen te voeden, hebben we een overzichtelijk infographic gemaakt. Hierin staan mogelijke visies op cultuur samengevat: lifestyle, vermaak, waarde of canon. Elke partij kan eruit plukken wat bij haar past. Zo staat er in het partijprogramma in elk geval iets over cultuur.

We hebben samen met partners al suggesties aangeleverd voor de cultuurparagraaf in het toekomstige landelijke regeerakkoord in de Handreiking Regeerakkoord 2021.

Verder formuleerden we met Kunsten 92 vijf boodschappen die je ook aan lokale politici kunt meegeven. Met als rode draad: cultuur levert maatschappelijk heel veel op.
De eerste boodschap luidt: Faciliteer cultuur en bijbehorende faciliteiten in samenhang met de regio. ‘Ondersteun bijvoorbeeld cultuureducatie op alle scholen’, licht LKCA-medewerker Marlies Tal toe. Denk daarbij aan een gemeentelijke arrangement met de Cultuurkaart en MBO Cultuurkaart. ‘Ook als die scholen niet in jouw gemeente zijn, want de jongeren wonen er wel.’

De tweede boodschap – Culturele voorzieningen als basis voor je samenleving – sluit daar naadloos bij aan. Tal verwijst naar het recent verschenen BMC-rapport over amateurkunst: hieruit blijkt dat amateurkunst essentieel is voor veerkracht van mensen en lokale sociale cohesie, maar dat faciliteiten voor die amateurkunstbeoefenaars wel dreigen af te kalven.

De derde aanbeveling voor gemeenten is om cultuur tot integraal onderdeel van de zorg te maken. Ook dat heeft weer met veerkracht te maken. Met de brede regeling voor combinatiefuncties kunnen gemeenten daar werk van maken. Toegang voor iedereen – voor elk wat wils, passend bij inwoners van je gemeente – en goede en eerlijke arbeidsomstandigheden voor culturele zzp’ers (zie de publicatie Kunstenaars stoppen niet) completeren het vijftal.

Je vindt deze boodschappen voor de lokale politiek terug in de handreiking Zet cultuur op de lokale agenda.

De gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart 2022 zijn een goede aanleiding om in actie te komen en lokale partijen warm te maken voor jouw rol en aanbod.

Voor iedereen die denkt dat lobbyen vooral veel praten in de wandelgangen is, heeft Mara van Waveren (Stichting Lobby Lokaal) een geruststellende boodschap: zorgen dat de informatie terecht komt bij de juiste mensen (connected), is slechts een van de vier lobbystijlen.

Minstens zo belangrijk is dat je inhoud verzamelt die relevant is voor beleidsmakers (accurate), laat zien dat je samenwerkt met relevante partners (involved) en inzicht hebt in beleidsprocessen: wie doet wat wanneer? (informed). Met de lobbystijlentest van Lobby Lokaal kun je kijken welk onderdeel van netwerken het beste bij jou past en hoe je als collega’s elkaar kunt versterken.

En levert het ook wat op? Ja, verzekert Van Waveren. Zo heeft ze zelf samen met culturele instellingen uit stadsdeel Amsterdam Zuidoost een verkiezingsdebat georganiseerd. Dit mondde uit in een convenant dat van alle investeringen in vastgoed in dit stadsdeel een bepaald percentage naar cultuur zou gaan. ‘Dit zijn typisch zaken die je in een campagnejaar voor elkaar kunt brengen en vervolgens heb je er vier jaar lang profijt van.’

Iemand anders stuurde alle raadsleden een position paper over het belang van cultuur. Waarbij ze ervoor zorgde dat er voor elke partij iets aansprekends in stond, zoals ondernemerschap en sociale belangen.

Van Waverens collega Marije Brinkhorst geeft nog enkele praktische tips voor een effectieve lobby. Behalve een inhoudelijke boodschap moet je zicht hebben op het besluitvormingsproces en weten wanneer jij het beste invloed kunt uitoefenen op de agenda. Je grote vrienden daarbij zijn de griffie en beleidsambtenaren. Zo kun je met de griffie afspraken maken voor spreektijd tijdens inspreekavonden en weten beleidsambtenaren goed wat er inhoudelijk speelt.

In de meeste grote steden zijn de verkiezingsprogramma’s al klaar, maar in kleinere gemeenten kun je zeker nog lobbyen. ‘Wees concreet met een duidelijk doel’, tipt Brinkhorst. ‘Geen lange lappen tekst, werk liever met bullets.’

Nog een tip: maak op basis van alle verkiezingsprogramma’s een stemadvies voor de inwoners van jouw gemeente. ‘Zo kun je laagdrempelig aandacht vragen voor cultuur. Maak daarbij partijen niet zwart, maar deel juist complimenten uit.’

Andere opties in campagnetijd zijn een lokaal verkiezingsdebat in een culturele instelling over het belang van cultuur, een werkbezoek voor raadsleden aan culturele evenementen of een ludieke actie. Het devies luidt kortom: laat je vooral zien.