Dit artikel verscheen eerder in de Cultuurkrant van juni 2023, editie 26.

Jaswina Bihari-Elahi heeft een volle agenda. Niet alleen werkt ze als onderzoeker bij het Rathenau Instituut, ze is ook lid van verschillende commissies op het gebied van onderwijs en welzijn, zoals bij de Gemeente Den Haag en lid van raad van toezicht van de Stichting VO Haaglanden. En dan heeft ze ook nog haar eigen dansschool, waar ze lesgeeft in de klassieke Indiase dansstijl Kuchipudi. Verder schrijft ze een boek als co-auteur met prof. Ruben Gowricharn over Hindoestanen in de Nederlandse koloniale geschiedenis.

In haar werk speelt het begrip cultuur altijd een grote rol, en dan met name die van etnische minderheden. Op deze groepen richt zij zich in haar onderzoeken, en voor hen maakt zij zich hard in raden van toezicht en advies. Het is de zoektocht naar gelijke kansen die Bihari-Elahi intrigeert.

‘We proberen vandaag de dag op allerlei manieren gelijke kansen te creëren voor iedereen in Nederland. Met name in het onderwijs is kansengelijkheid een belangrijk onderwerp. Men zoekt naar manieren om ervoor te zorgen dat iedereen, ondanks de verschillende omstandigheden waarin men leeft, onder aan de streep hetzelfde bereikt.’

‘Een school kan daarin een belangrijke rol spelen, maar het is niet de plek waar alles kan worden rechtgetrokken. Wanneer je opgroeit in een andere cultuur, kan een school je niet alle stilzwijgende afspraken, regels en gebruiken bijleren die je thuis mist. We denken bij kansengelijkheid vaak aan het wegpoetsen van de verschillen in taalniveau, maar problemen thuis of cultuurverschillen spelen ook een rol.’

‘Er blijft altijd een achterstand bestaan. Kijk bijvoorbeeld naar nieuwkomers: deze kinderen starten in een schakelklas zonder een woord Nederlands te kennen, om na een jaar door te stromen naar de eerste klas. Als je dat als kind voor elkaar krijgt, is dat een enorme prestatie. Toch wordt dat niet zo gemeten: wanneer een leerling langer over een onderwijsprogramma doet dan ervoor staat, wordt ook een school daarop afgerekend.’

‘Het systeem houdt geen rekening met de weg die een leerling heeft moeten afleggen om dat diploma te halen: nieuwkomers moeten in een paar jaar leren wat een reguliere leerling in achttien jaar aan kennis verzamelde. Daar moeten we meer oog voor hebben. Kansengelijkheid is een mooi uitgangspunt, maar door iedereen dezelfde standaard op te leggen, creëer je alsnog ongelijkheid: de een moet veel harder werken voor een papiertje dan de ander.’

‘Daarnaast moeten we het idee van cultuur oprekken: niet alleen toneel, klassieke muziek en westerse dans zijn vormen van cultuur, maar alle uitingsvormen die je kunt bedenken – ook de dans waarin ik onderwijs bij mijn eigen dansschool, bijvoorbeeld. Wanneer je ook media als cultuur ziet, spreek je veel meer kinderen aan. En bezoek als docent met een klas niet alleen de standaardmusea, maar kies ook eens een kleinere instelling over een specifiek onderwerp.’

‘Ik hoop dat studenten van docentenopleidingen de komende jaren steeds meer gaan leren om met oog voor de culturele diversiteit van hun leerlingen aan de slag te gaan. De culturele canon is nog veel te wit; daar moet snel verandering in komen.’

Wil je meer lezen over ontwikkelingen en trends in cultuureducatie en cultuurparticipatie? Neem nu een kosteloos abonnement op de Cultuurkrant.