‘Kruip eens in de huid van Valentina, 65 jaar en slechtziend. Kan zij overweg met een website?’ Mirjam Verloop, die ons namens DEN, kennisinstituut cultuur & digitale transformatie meeneemt in de fijne kneepjes van digitale toegankelijkheid, begint meteen met een opdracht. Valentina mag dan voorleessoftware hebben, onmisbaar voor mensen die slechtziend of blind zijn, maar deze software kan niets met afbeeldingen. Gelijk dus een tip: geef afbeeldingen in je content management systeem ook een tekstvariant mee, zodat deze tool er raadt mee weet.

Nederland telt 4,5 miljoen mensen met een al dan niet tijdelijke beperking. Denk bijvoorbeeld aan mensen die doof, slechtziend of helemaal blind zijn. Dyslexie of een motorische handicap vragen ook om aanpassingen om die digitale toegankelijkheid te waarborgen. Want beschikbare hulpmiddelen zoals een speciale muis, braille toetsenbord of een screenreader zijn lang niet altijd voldoende.

Deel je via een website of op een andere manier online informatie, dan moet jij als zender ook aanpassingen verrichten voor een verbeterde digitale toegankelijkheid. Volgens het Besluit digitale toegankelijkheid moeten alle overheidsinstellingen én alle door de overheid gesubsidieerde organisaties (zoals veel culturele instellingen) toegankelijke apps en websites hebben. Daarvoor gelden wereldwijde standaarden, de Web Content Accessiblity Guidelines (WCAG). Deze kent drie niveaus en Nederland heeft niveau 2 als richtlijn gekozen. Ook de Code Diversiteit & Inclusie pleit om online kunst- en cultuuraanbod voor iedereen toegankelijk te maken.

Websitebouwers houden in principe wel rekening met die wereldwijde standaarden, maar ook daarmee is de digitale toegankelijkheid nog lang niet optimaal. Kijk maar eens hoe jouw website navigeert als je geen muis gebruikt, grote kans dat je al blijft steken bij de cookies. Pop-ups zijn ook lastig, want bijvoorbeeld een screenreader leest alles voor wat in beeld verschijnt. Kijk je dan vanuit het perspectief van mensen met een beperking, dan merk je dat je al snel de weg kwijtraakt.

Er zijn allerhande manieren om problemen te omzeilen. Gebruik je als bezoeker alleen de tabtoets voor navigatie, dan maakt de toevoeging van een skiplink al een wereld van verschil, dan kom je direct bij de content. ‘Zelf heb je vaak niet door of iets lastig is’, weet Verloop. ‘Belangrijk is dan ook de feedback van ervaringsdeskundigen, betrek hen waar mogelijk er vanaf het begin bij. Er zijn verschillende belangenverenigingen of, in grotere gemeenten, informatieloketten waar je terecht kunt. En probeer zelf ook dingen uit. Door zelf te ervaren, leer je met andere ogen naar je site te kijken.’

Tekst lijkt online het meest toegankelijk. Gebruikers kunnen deze immers laten voorlezen of vergroten. Maar dan is een duidelijke hiërarchie in de tekststructuur essentieel, zoals de grootte van de hoofdkoppen en tussenkoppen. Streamers zijn weliswaar leuk en opvallend, maar voor een gebruiker van een screenreader kan dit verwarrend zijn. Contrast tussen tekstkleur en achtergrond is ook belangrijk, geel op wit is bijvoorbeeld slecht leesbaar. En heb je je ooit gerealiseerd wat er gebeurt als je bezoekers de pagina vergroten? Foto’s worden dan al gauw vaag en grofkorrelig. En zonder horizontale scrollbalk is slechts een klein deel van de content te zien.

Gebruik je afbeeldingen uitsluitend decoratief, dan hoef je niet perse een tekstalternatief te bieden omdat die informatie wel misbaar is. Anders is het wanneer je werkt met infographics, die kunnen niet zonder. Het wordt ook lastig als afbeeldingen de links zijn naar achterliggende informatie, daar is een vervangende tekst essentieel omdat een screenreader anders de hele url voorleest. Ondertiteling bij filmpjes mogen ook nooit ontbreken, en bezoekers zullen je dankbaar zijn als zij een expliciete foutmelding krijgen wanneer zij een formulier niet goed hebben ingevuld.

Mensen met een beperking stuiten online nog altijd op allerlei obstakels, en aan ons allemaal dus de taak om deze zoveel mogelijk weg te nemen. Want juist in een tijd dat we meer en meer aangewezen zijn op internet voor informatie, is het zaak te streven naar digitale toegankelijkheid voor écht iedereen.