Op donderdag 9 maart 2023 verschijnt de 25^ste editie van de Cultuurkrant. Reden voor een feestje, want terwijl we krap 7 jaar geleden een oplage telden van een paar duizend kranten, worden er nu iedere drie maanden bijna 11.000 verstuurd. Dit vieren we met een online special. We hebben 25 inspirerende interviews en columns uit eerdere edities voor je op een rijtje gezet.

Oude ambachtelijke technieken, zoals weven en glasblazen, lijken te verdwijnen uit onze maatschappij. Ook in het onderwijs is het leren met de handen van de kaart verdwenen. Marion Poortvliet hield in 2018 een hartstochtelijk pleidooi voor makersonderwijs.

Ruim vier jaar geleden, in september 2018, werd Jeroen Stultiens de eerste filmleraar van het jaar. In de Cultuurkrant hield hij een pleidooi voor filmles op de basisschool.

‘We worden met zoveel beelden geconfronteerd: via de sociale media, televisie en film. Volwassenen weten al vaak niet hoe ze die moeten ‘lezen’, laat staan een kind. Zij moeten dus zo vroeg mogelijk leren hoe je beelden kunt filteren.’

Uit meerdere onderzoeken blijkt dat het aantal vrijwilligers in de culturele sector de laatste jaren in rap tempo toeneemt. Onderzoeken van het CBS, SCP en de Boekmanstichting lieten tussen 2005 en 2017 een verdubbeling zien van het aantal vrijwilligers in de professionele podiumkunsten en musea.

Deze organisaties worden steeds afhankelijker van vrijwilligers en beginnen daarmee meer te lijken op amateurkunstverenigingen. Moeten we dat willen? Arno Neele kijkt achter de cijfers.

Worden we minder creatief? Zoë Zernitz laat haar licht schijnen op een van de meest felbegeerde vaardigheden van deze tijd. Wat kunnen we concluderen uit Nederlands en internationaal onderzoek? Is er reden voor pessimisme?

Het Stedelijk Museum Schiedam werd hoog gewaardeerd door kunstliefhebbers, maar het draagvlak in de stad was mager. Het museum ging financieel bijna kopje-onder. Met het museumteam en kunstenaar en docent Wolf Brinkman bracht toenmalig museumdirecteur Deirdre Carasso daar verandering in.

Er is één groep die significant minder aan kunst doet. In het onderwijs én daarbuiten. Moeten we hen dan echt maar gewoon aan hun lot overlaten? ‘Van mensen die in hun vrije tijd aan kunst doen is 39 procent man en 61 procent vrouw. Het kleinere aandeel van mannen geldt voor alle kunstdisciplines.’

We kunnen de kansenongelijkheid in het onderwijs niet langer negeren, benadrukte programmamaker en mbo-docent Karim Amghar in de Cultuurkrant 3, 2021. Kunst- en cultuureducatie kunnen een belangrijke rol spelen in het keren van het tij. Hoe kunnen scholen en leraren hier concreet mee aan de slag?

Kunst en cultuur zijn voor iedereen. Cultuurhuis Wherelant in Purmerend neemt dat uitgangspunt serieus en verzorgt aanbod voor speciale doelgroepen als mensen met een verstandelijke beperking, of met dementie. Jantine Geels vertelt hoe ze er ook in de lockdown voor hen probeerde te zijn.

Kunst en cultuur kwamen er tijdens de lockdowns meestal bekaaid vanaf in het onderwijs. Na schooltijd was de ruimte voor ontplooiing eveneens beperkt. Tijd om de schade te repareren, vinden Ronald Kox en Marlies Tal. En om ons echt bewust te worden van de waarde van cultuur voor het welbevinden van de jeugd.

‘Niet talentontwikkeling, maar beleving’ is het credo van The Residents, het educatieproject van het Residentie Orkest. ‘Cultuur wordt gezien als luxegoed. Achterlijk!’, aldus Ruth van de Putte, hoofd Educatie.

Mensen willen van nature leren, schreef Sanne Scholten in de Cultuurkrant. Waarom hebben we in Nederland dan zulke slecht gemotiveerde leerlingen? Geef kinderen meer regie en ruimte om, bijvoorbeeld, zelf iets te creëren. Laat cultuureducatie daartoe nou volop kansen bieden…

Hoe werken theatermakers samen met acteurs met een verstandelijke beperking? Hoe halen zij het beste uit deze spelers die, bijvoorbeeld, gediagnosticeerd zijn met het downsyndroom of autisme? Vorig jaar sprak de Cultuurkrant verplegingswetenschapper Monique Bussmann (Hogeschool Rotterdam). Zij leidde een onderzoek naar inclusieve samenwerking binnen het theater.

In april 2022 publiceerde onderwijsminister Wiersma de kamerbrief Curriculum funderend onderwijs. De brief maakte nogal wat los: moesten kunstdocenten vrezen ondergesneeuwd te raken door de geambieerde focus op de zogenoemde ‘basisvaardigheden’ in het onderwijs? De Cultuurkrant peilde de mening van een paar spelers in het veld.

De Groningse docent Elroy Gramsbergen uitgeroepen tot Filmleraar van het Jaar 2021. De vakjury prees de constructieve manier waarop hij zijn lessen vormgeeft, en de manier waarop hij leerlingen stimuleert het maakproces van het begin tot het einde zelf vorm te geven. Wat is het geheim van zijn succes?

Lizette Mijland zag bij haar eigen dochter hoe belangrijk cultuureducatie is bij hoogbegaafde leerlingen. De Cultuurkrant interviewde haar daarover in 2022; het interview werd een van onze best gelezen artikelen.

‘Veel hoogbegaafden lopen op enig moment vast, omdat ze perfectionistisch zijn. Ze bezitten veel denkkracht, maar blijven in hun hoofd zitten. Het meeste plusonderwijs legt vreemd genoeg nadruk op die cognitieve kant.  Met cultuureducatie kun je ze meer naar hun hart en handen brengen.’

Cultuuronderwijs in Nederland drijft op duizenden zzp’ers. Ze worden vaak geprezen om hun bevlogenheid. Maar wordt hun inzet wel voldoende op waarde geschat? Door eerlijke tarieven te betalen en mee te investeren in hun sociale zekerheid? Jan Jaap Knol ziet dat er mooie stappen worden gezet, maar voor echte fair practice moet het tempo wel omhoog.

Het Rijk, lokale bestuurders en ambtenaren investeerden veel tijd in ‘stedelijke regio’s’. Het leverde, behalve veel bestuurlijke spaghetti, weinig op. Laat de Rijksoverheid liever medeverantwoordelijkheid nemen voor het op orde houden van voorzieningen voor amateurkunst en cultuureducatie, schrijft Jan Jaap Knol. Lees de column van Jan Jaap Knol (Boekmanstichting)

Gunay Uslu is eindelijk weer eens een staatssecretaris voor Cultuur en Media met een cv met meer culturele dan politieke functies. Ze vat het begrip cultuur ruim op en laat haar stem horen waar ze kan. In dit interview vertelt ze over haar achtergrond, haar prioriteitenlijst en over haar samenwerking met andere ministers.

Erwin Olaf werkt veel met stagiaires van mbo-opleidingen fotografie en af en toe een hbo-kunstopleiding. Het valt hem op dat het mbo-onderwijs zich voornamelijk beperkt tot het technische deel van fotografie, en op het hbo de nadruk ligt op het creatieve. Terwijl kunst verdieping geeft aan álle vakken. ‘Cultuureducatie zet de hersenen open.’

De huidige wetgeving leidt niet tot goed cultuuronderwijs voor ieder kind. Waarom verplichten we scholen niet tot het inschakelen van een vakdocent voor cultuuronderwijs? Onderzoeker Arno Neele liet er in editie 24 van de Cultuurkrant een simpel rekensommetje op los. Zijn artikel kreeg veel reacties op sociale media en onze website. Ook in de Cultuurkrant van juni 2023 besteden we aandacht aan dit onderwerp.

Besteed de Impulsgelden voor jongerencultuur dichtbij de jongeren die je wilt bereiken en bied hun ruimte om op innovatieve manieren financiering aan te vragen, bepleit Halima el Ghamarti, directeur van BOKS Jongerencultuurhuis.

Centra voor de Kunsten en andere culturele instellingen storten zich steeds vaker op het meten van hun maatschappelijke impact. Jan Jaap Knol, directeur-bestuurder Boekmanstichting, vraagt zich in de laatste Cultuurkrant van 2022 af hoe zinvol dit nu werkelijk is.

Maakt het voor je kunstbeoefening uit waar in Nederland je woont? Dat is meer dan ooit een belangrijke vraag nu er hard wordt gewerkt aan stedelijke en regionale cultuurprofielen. Arno Neele constateert dat er te weinig cijfermateriaal bekend is om het cultuurbeleid te laten aansluiten bij de werkelijke behoeften in een regio.

De Cultuurkrant interviewde Peggy Brandon, directeur Mocca Amsterdam. Ze vertelt hoe ze werkt aan inclusief cultuuronderwijs. ‘Je komt er tegenwoordig niet meer mee weg om alleen te putten uit de dominante cultuur.’