De cultuurcoach werkt zowel voor het culturele veld als het onderwijs en kent de beide werelden goed. Hij of zij kan een belangrijke spilfunctie vervullen in het vergroten van de kwaliteit van binnen- en buitenschoolse cultuureducatie, bijvoorbeeld in de Brede School. Uit nieuw onderzoek blijkt dat cultuurcoaches in de praktijk meerdere rollen spelen bij kwaliteitsverbetering. Zet als gemeente dus onverkort in op de cultuurcoach, is het dringende ver-zoek van Vera Meewis en Marian van Miert van het LKCA.

In de praktijk blijkt dat cultuurcoaches op een goede manier betrokken zijn bij binnenschool-se cultuureducatie, bijvoorbeeld in de lokale trajecten in het kader van Cultuureducatie met kwaliteit. Uit een enquête van het LKCA en het Landelijk Steunpunt Brede Scholen blijkt dat 28 procent van de ondervraagde Brede Scholen een cultuurcoach heeft die onder andere ingezet wordt voor aanbod in de verlengde schooldag. Cultuurcoaches spelen in beide ontwikkelingen dus een belangrijke rol. Het binnenschoolse cultuuronderwijs wordt steeds beter ingevuld. De aansluiting met buitenschoolse cultuureducatie is een uitdaging waar de cultuurcoach een onmisbare schakel in kan zijn.

Uit recent onderzoek blijkt dat cultuurcoaches, in verschillende mate, maar liefst zeven rollen vervullen: Verbinder, coach, vakdocent, ontwikkelaar, coördinator, beleidsadviseur en scout.

De verbinder legt vanuit zijn netwerk allerlei verbindingen: tussen het onderwijs en culturele partijen of amateurkunstverenigingen uit de omgeving, tussen vraag en aanbod, tussen kunstdisciplines, tussen binnen- en buitenschoolse cultuureducatie en tussen professionals. De cultuurcoach is een schakel tussen partijen rond het kind en de ouders.
De coach adviseert anderen vanuit zijn kennis over cultuuronderwijs en biedt waar nodig hulp bij de uitvoering van het advies. De cultuurcoach coacht bijvoorbeeld educatief aanbieders of lokale amateurkunstverenigingen bij het samenwerken met het onderwijs.

De vakdocent draagt actief kennis over door zelf lessen voor leerlingen te verzorgen of door als trainer leerkrachten bij te scholen. Ook draagt hij of zij kennis van actuele ontwikkelingen over cultuuronderwijs over op anderen.

De ontwikkelaar ontwikkelt nieuwe producten of diensten, zoals educatief aanbod of leer-lijnen en helpt anderen met (door)ontwikkeling van bestaand aanbod. Een cultuurcoach weet anderen te enthousiasmeren waardoor nieuwe initiatieven ontstaan.

De coördinator voert coördinerende taken uit en neemt daarmee organisatorisch werk uit handen van onderwijs en cultuur. Voorbeelden zijn het organiseren van educatieve activiteiten van anderen, of het maken van een planning.

De beleidsadviseur geeft – als ambassadeur van cultuuronderwijs – inhoudelijk of organisatorisch beleidsadvies aan directies van onderwijs / cultuur of aan beleidsmedewerkers van de gemeente. Een cultuurcoach heeft ook zicht op subsidiemogelijkheden, vraag subsidie aan of helpt anderen bij het doen van een aanvraag.

De scout weet talent, kwaliteit en deskundigheid te herkennen. Een scout kan tijdens lessen talentvolle kinderen scouten, en hen doorverwijzen naar een muziekschool of het theater. Zo verbindt de cultuurcoach binnen- en buitenschoolse cultuureducatie. Een cultuurcoach kan ook aanbieders/kunstenaars scouten die geschikt zijn om voor de klas te staan.

Door deze rollen is de cultuurcoach een spil in het vergroten van de kwaliteit van cultuuronderwijs en het leggen van verbindingen. De cultuurcoach die is opgeleid als kunstvakdocent zorgt voor extra handen in de klas voor het leergebied kunstzinnige oriëntatie. Hij of zij neemt anderen werk uit handen en zorgt dat zinvolle cultuuractiviteiten plaatsvinden binnen schooltijd en in de naschoolse opvang. De cultuurcoach brengt actief kennis over op leerkrachten, jaagt ontwikkelingen aan, verbetert en vernieuwt.

De cultuurcoach – in dienst bij een culturele instelling, school of gemeente – staat met het ene been in de wereld van cultuur en met het andere in het onderwijs en weet daardoor wat mo-gelijk is en wat werkt in beide werelden. Over het algemeen weten cultuurcoaches met hun inzet en enthousiasme alle betrokkenen, inclusief ouders, warm te maken voor cultuur op school. Hun werk als verbinder is soms minder zichtbaar, maar voor de culturele ontwikkeling van kinderen zijn ze van groot belang.

Het rijk en gemeenten financieren de cultuurcoach samen. Vanuit de rijksoverheid is dit een structurele decentralisatie-uitkering die loopt via het gemeentefonds. Het rijk financiert 40 procent, gemeenten 60 procent, eventueel met cofinanciering door externe partijen. We roepen gemeentes op om vooral te blijven inzetten op cultuurcoaches. Maak gebruik van de rijksbijdrage en bezuinig zeker niet op de cultuurcoach want dan vallen essentiële rollen, lijnen en expertise weg.

Vera Meewis is onderzoeker bij de afdeling cultuureducatie van het LKCA, Marian van Miert werkt als werkveldspecialist binnen die afdeling.

Het onderzoek naar de rollen van de cultuurcoach is als onderzoeksstage uitgevoerd door Lieke Huiting in het kader van de master kunstbeleid en -management aan de Universiteit Utrecht.