Bij het Scholieren Filmfestival (SFF) organiseren scholieren zelf een filmfestival voor hun medeleerlingen. Dat vindt altijd plaats in een lokale bioscoop. Bij deze festivals stellen wij de praktijk van het organiseren voorop. Zo brengen wij cultuur én cultuurorganisatie de school in – iets waar de scholen en scholieren zelf ook behoefte aan hebben. We laten scholieren zien dat de praktijk van de cultuur meer is dan alleen kunst maken en analyseren, en dat creativiteit verder gaat dan de maker of de kunstenaar zelf.

Bij ons zijn het de scholieren die de uitvoer van het festival realiseren. Van het filmprogramma tot de marketing, van de kaartverkoop tot het ontwerpen van posters en logo’s en het filmen van een trailer: bij het organiseren van een festival komen veel verschillende vaardigheden te pas. En die verschillende vaardigheden en bijbehorende talenten vinden we vaak bij een diverse groep scholieren. Scholieren ontdekken ze ook bij zichzelf. Zou het daar uiteindelijk niet om moeten gaan bij cultuureducatie?

Veel aanbieders in de cultuureducatie leren scholieren cultuur te waarderen. Dat doen wij ook. Maar daarnaast leren we ze hoe cultuur werkt. We vatten de werkzaamheden in de culturele sector breed op. Immers, in de praktijk is er juist veel behoefte aan talent in het uitvoeren en het mogelijk maken van cultuur.

Het SFF is een krachtig en bewezen concept, dat voor veel scholen kan dienen als overbrugging tussen de begrippen ‘cultuur op school’ en ‘cultuur in de praktijk’. Toch stuiten we bij cultuurbemiddelaars en vergelijkbare partijen vaak op twijfel als we dit proberen uit te leggen. We zouden te veel aan eventmanagement doen, en te weinig aan ‘echte’ filmeducatie. Maar hebben leerlingen juist niet óók behoefte aan het ontdekken van hun organisatorische talenten?

De twijfel bij cultuurbemiddelaars ontstaat omdat zij vaak blijken uit te gaan van een soort gecombineerd ideaal van kunst. Aan de ene kant is er kunst als creatief proces, waarbij een concreet kunstwerk wordt vervaardigd. Aan de andere kunst is er het intellectuele proces, waarbij kunst wordt geanalyseerd en beschouwd.

Deze benadering is echter allang ingehaald door de wensen van scholieren zelf. Kunst maken of kunst analyseren is nu eenmaal niet voor iedereen weggelegd. Dit oude creatief-intellectuele ideaal heeft ook gevolgen voor de arbeidsmarkt. Zo komen veel jonge mensen met bedrijfskundige opleidingen niet op het idee hun kennis en talenten te gebruiken in de cultuursector. Dit leidt tot een acuut tekort aan marketeers en zakelijk leiders, zo blijkt uit berichten op de website Cultuurmarketing.nl. Er zou structureel meer belangstelling moeten komen voor deze professionals, willen we de toestroom van talent in de culturele sector waarborgen. Zij zorgen er immers voor dat het talent van makers en kunstenaars ook gezien wordt.

Daarom stellen wij: beste cultuur- en onderwijswereld, laat jongeren weten dat er meer is dan alleen het lezen van boeken en kijken naar voorstellingen en films. Zorg dat jongeren de kans krijgen zèlf te ontdekken wat hun verhouding is tot cultuur.

Laat cultuureducatie gaan om het bieden van mogelijkheden aan àlle scholieren, binnen of buiten de arbeidsmarkt. Verruim het idee van cultuureducatie naar de ruimte waarin cultuur plaats kan vinden – en naar de eisen die deze stelt wat betreft organisatie, marketing en financiering. Laat aan leerlingen zien dat er in de cultuur plek is voor verschillende talenten.

En ja, deze brede, laagdrempelige benadering van cultuureducatie blijkt te werken, terwijl traditionele cultuureducatie een averechts effect kan hebben. Neem bijvoorbeeld de actuele staat van het literatuuronderwijs. Die leidt ertoe dat jongeren minder gaan lezen. Zou cultuureducatie niet moeten leiden tot een grotere interesse in kunst en cultuur?

Dat laatste is precies waar we naar streven bij het Scholieren Filmfestival. Intern onderzoek laat zien dat de kernteams van het SFF – dus de leerlingen die het festival organiseren – vaak aangeven niet alleen iets geleerd te hebben over het organiseren van evenementen, maar ook dat het festival hun interesse in een opleiding en/of baan met betrekking tot de film-, event- of cultuurindustrie heeft vergroot.

Veel van onze voormalige kernteamleden zijn inmiddels bezig met opleidingen die aansluiten bij de interesses die ze tijdens het festival hebben ontwikkeld – deels werken ze zelfs al in de cultuursector. Ook geven zij vaak aan dat ze door het festival meer te weten zijn gekomen  over de filmwereld, en dat hun interesse in film als medium in het algemeen, en hun interesse in minder bekende films in het bijzonder, verhoogd is.

Het kan dus wél, jongeren met een interesse in cultuur. Laagdrempelige, inclusieve cultuureducatie zorgt ervoor dat jongeren méér interesse in kunst en cultuur ontwikkelen, in plaats van minder – ongeacht hun professionele ambities.