De blokfluit moet terug in de schoolklas

Bijgewerkt op:
Gepubliceerd:
Deel dit artikel
We verkwanselen onze talenten, schrijft Maurits Fondse. Ons schoolsysteem is niet ingericht op het herkennen van talent voor de kunsten, laat staan op de ontwikkeling ervan. Om dat wel te kunnen, moeten docenten zelf talent hebben. Én oog voor talent.

Door Maurits Fondse

meisje met blokfluit
Foto IStock

De blokfluit moet als de wiedeweerga terug in de schoolklas. Muziek moet weer een standaardvak worden op de basisschool. Willen we talentontwikkeling serieus nemen en in 2030 nieuwe Davina Michelle’s en broertjes Jussen voortbrengen, dan moeten we elke dag gewoon om 08:30 uur weer gaan zingen, net als vroeger.

Zo ging het op mijn lagere school. Elke dag werd er gezongen en de meester of juf gaf ons de begintonen op de blokfluit. En daar ging ik. ‘Over de heuvel en stil in het dal!!!’ of ‘De Heer is mijn Herder, ‘k heb al wat mij lust!!!’ Heerlijk was ’t. OK, niet het gedroomde repertoire voor de jeugd van tegenwoordig, maar mijn dag kon niet beter beginnen. Elke dag in contact met kunst. Elke dag een kans om wellicht te ontdekken dat ik hier aanleg voor had.

Van mijn zoon, die nu 11 is, weet ik dat op zijn basisschool, die nota bene het predikaat CultuurProfielSchool draagt, muziekles een half jaar HELEMAAL niet gegeven wordt en daarna elke twee weken één uur door een vakdocent. Knappe docent die in zo weinig tijd bijzondere talenten van leerlingen gaat ontdekken.

Dat ontdekken van talent moet dan buiten schooltijd gebeuren, op de muziekschool dus. Maar muziekles heeft altijd hevige concurrentie van voetbal of buitenschoolse opvang en blijft bovendien heel prijzig. Dat is voor veel ouders niet haalbaar. En later, in het voortgezet onderwijs, komen de muzieklessen na school in het gedrang door de overvolle agenda van leerlingen gecombineerd met de indalende adolescentie, vaak een funest grote tegenstander van talentontwikkeling.

Conclusie: het huidige schoolsysteem is helemaal niet ingericht op het herkennen van talent voor de kunsten. Laat staan de ontwikkeling ervan.

En talent, tja, er is talent voor nodig om dat te kunnen zien…….even terug naar de jaren 80….
Mijn pianoleraar heeft nooit gezien dat ik heel makkelijk liedjes kon naspelen. Mijn geworstel met Bach was het enige dat hij van me zag. ‘Die jongen heeft het niet,’ moet hij gedacht hebben. Totdat ik werd verlost door mijn ouders: ‘We stoppen met pianoles en het is trouwens ook te duur’. Pas op mijn 25ste moest ik er zelf achter komen dat mijn
gehoor bovengemiddeld goed was. Dat vond ook het Conservatorium van Utrecht dat mij aannam.

We verkwanselen onze talenten. Onze scholen zijn eenzijdig gericht op de ontwikkeling van het denken en creativiteit en muzikale intelligentie worden genegeerd. Niet essentieel genoeg. Het is onze plicht jonge kinderen vroegtijdig te wijzen op hun bijzondere gaven. Met leraren die zelf ook onderlegd zijn, een instrument beheersen of kunnen zingen. Nee, de blokfluit hoeft niet terug te komen, maar met een melodica of ukelele ben je ook al heel hip en happening, beste meester of juf.


  • Rectificatie door de zoon van de auteur: ‘Je schrijft dat ik per 2 weken 1 uur muziekles krijg, pap. Dat klopt niet. Het is een half uur.’
  • Deze column verscheen eerder in Muziekwereld, nr 3 2021.

Vond je dit artikel interessant?

Gemiddelde 3.9 / 5. totaal 15

Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)

Reacties (4)
Marius Diepenhorst 10-09-2022

Wat een negatief artikel en wat staan er een hoop aannames en andere stellingen in die me toch wat doen fronsen. Is dit satire?

Natuurlijk is muziekles belangrijk en inderdaad er zijn wat dat betreft alarmerende situaties te benoemen.

Maar talent? Laten we alsjeblieft voorzichtig zijn met deze beladen term. Veel mensen, waaronder ook kinderen, durven of willen niet zingen omdat ze (vrijwel altijd ten onrechte) ervan overtuigd zijn niet muzikaal (en dus zonder 'talent') te zijn. Die beladen term maakt zoveel kapot, dat ik ervan schrik dat een muziekdocent het centraal zet in een artikel als dit, zelfs als het een column of satire is.

Het is niet de taak van het onderwijs om zogenaamde talenten te ontdekken, maar om álle kinderen te helpen zich te ontwikkelen. Het is dus niet de taak van leerkrachten om de pareltjes eruit te vissen, maar om alle kinderen te laten ontdekken dat ook zij zich muzikaal kunnen ontwikkelen. Dat doe je door een veilig pedagogisch klimaat te scheppen, door te werken aan vaardigheden (zowel muzikaal als metacognitief) en dus door inderdaad muziek als vak serieus te nemen en structureel aan te bieden.

Menig groepsleerkracht (die de handen toch al overvol heeft) durf geen muziekles te geven om dezelfde verstikkende overtuiging dat je voor het geven van muziekles kennelijk zelf heel muzikaal moet zijn, en kennelijk tot een handjevol uitverkorenen moet behoren om dit te kunnen geven. Ik voel altijd mee met deze collega's. We moeten af van deze collectieve fixed mindset over muziek (en andere kunstvakken). Natuurlijk is het fijn als je wat kunt; een leerkracht die zelf niet kan spellen, laat je liever ook geen les in spelling geven... maar gelukkig is het doel van het onderwijs voor muziek niet hetzelfde als voor spelling. Kinderen mogen best zien dat de juf of meester ondanks misschien niet zo'n ontwikkelde stem, toch durft te zingen en dat het dus om veel meer gaat dan alleen het voortbrengen van schone aria's.

Tot slot. De blokfluit terug? Ik ben zelf een ontzettend groot fan van blokfluiten. In mijn geringe vrije tijd speel ik het graag en volg ik online les. Maar dit instrument is helemaal niet zo geschikt voor beginners en dat kan ertoe leiden dat het volledig achterhaalde concept van talent wordt bevestigd. Dan liever een klokkenspel of klankstaven of gewoon beperken tot zingen. De blokfluit heeft ten onrechte al zo'n slecht imago, en ik wil ervoor waken dat we met het blindelings volgen van dit advies, dit prachtige instrument het laatste zetje de afgrond in geven.

Ik nodig de auteur van harte uit om contact met me te zoeken, dan praten we hier over. Wie weet komen we nader tot elkaar.

reageer
stef van lysebettens 21-12-2021

Heb vroeger ook dat zingen nog meegemaakt. Tot voor kort muzische vorming ( heel veel muziek) gegeven in het primair ( basis) onderwijs. En heel veel heel veel talent gezien en gehoord. Zelf Bach of Steve Reich konden ze meer dan smaken. Het is vooral voor leerkrachten belangrijk om er zelf in te geloven en ook hun eigen talenten daarin te ontwikkelen. Durven doen

reageer
Maurits 28-12-2021

Helemaal eens, we barsten van talent. Laten we hopen dat leerkrachten dit blijven voeden t.a.v. kunst in de meest brede zin van het woord.

reageer
Tineke Ubbels 16-12-2021

Helemaal mee eens Maurits. Mooi je nu ook tegen te komen op deze site. Ja, talent moeten we ontwikkelen. Plezier beleven aan kunst en cultuur door doen, regelmatig doen en niet dat half uurtje in de week.

reageer
Maurits 28-12-2021

Hoi Tineke, wat leuk je hier tegen te komen. Laten we hopen dat Rutte 4 dit ook inziet! groet, Maurits

reageer
Trudy Hendriks 09-12-2021

Na dit gelezen te hebben, ging ik terug in de tijd. De schoolklas, zingen, met de tekst op het bord. Mooi versierd met bloemen. Vaderlandslievende liedjes, oh wat was ik trots en blij! Canons zingen, hoe leuk was dat en wij vonden het ook mooi! Geweldige herinneringen !

reageer
Renske 11-12-2021

Ik heb een heel dubbel gevoel over dit artikel. Alsof alleen muziek de weg naar het ontdekken en ontwikkelen van talenten is. Los daarvan gun ik ieder kind op school goed muziekonderwijs.
( en dan kun je je inderdaad weer afvragen wat ‘ goed muziekonderwijs’ dan is…)

reageer
Maurits 13-12-2021

Hoi Renske, wat bedoel je precies met 'dubbel'? Kijk, ik ben zelf musicus en ik schrijf vanuit mijn beeld op de werkelijkheid, waarin ik muziek echt essentieel vind, niet alleen in het onderwijs, maar voor de samenleving als geheel. Niet winstmaximalisatie en vermogensvermeerdering, maar muziek (lees: kunst) als middelpunt, kernwaarde van het leven. Omdat muziek enorm verbindt en gemeenschapsgevoel geeft, erg belangrijk voor een hechte en tolerante samenleving. Daarom vind ik muziek als schoolvak evenredig belangrijk op de basisschool als rekenen en taal. Vandaar mijn betoog. Groet Maurits

reageer
Maurits 13-12-2021

Precies! Prachtige herinneringen. groet Maurits

reageer
Otine 05-01-2022

Dat muziekles wekelijks een must is en zingen elke dag mee eens! Of dat via een blokfluit moet waar de vingers echt te klein voor zijn, dat betwijfel ik. Ik hoor vaak mensen zeggen: "ik moest blokfluit spelen..."

reageer
Bijgewerkt op:
Gepubliceerd:
Deel dit artikel