Door Melissa Bremmer en Marian van Miert

De vraag is niet óf we meer kunnen doen om mensen met een (on)zichtbare beperking een perspectief te bieden op een plek in een muziekensemble, maar hóe.

We kunnen, om te beginnen, leren van ons buurland Engeland. Het Bournemouth Symphony Orchestra (BSO) lanceerde in 2018 het inclusieve, professionele ensemble BSO Resound dat nauw verbonden is aan het orkest.

De dirigent heeft cerebrale parese en dirigeert het ensemble middels een baton aan zijn hoofd. De overige ensembleleden – een violist, cellist, dwarsfluitist, klarinettist, percussionist en linnstrumentalist – zijn musici met een beperking. Vanwege de bijzondere samenstelling, arrangeert het ensemble bestaand repertoire en speelt het ook nieuwe, speciaal voor hen gecomponeerde stukken. Het orkest treedt op in muziekzalen en op festivals, maar ook in het speciaal onderwijs om leerlingen te laten zien dat het beroep van musicus binnen bereik is.

Of wekken ze daarmee valse verwachtingen?

Misschien niet. In Engeland is, meer dan bij ons, aandacht voor talentonwikkeling binnen de kunsten van mensen met een beperking.  Zo is in 2018 het National Open Youth Orchestra opgericht, bedoeld voor jongeren tussen 11 en 25 jaar met en zonder beperking. Zij auditeren voor een plek in het orkest. Het orkest bestaat uit een bezetting van traditionele, maar ook elektronische en popinstrumenten waaronder de clarion, die door oogbewegingen bespeeld wordt.

Componisten schrijven eigentijds repertoire voor deze bijzondere samenstelling. Ook in de toestroom van jonge talenten naar dit orkest is voorzien. Die ontstaat doordat de organisatie Open Orchestras inclusieve orkesten op scholen al sinds 2013 helpt oprichten en ondersteunt met training, instrumenten en repertoire.

Zó werkt in een notendop talentontwikkeling: kennismaken met (aangepaste) instrumenten en orkesten op school, auditeren voor een plek in een nationaal jeugdorkest en een perspectief bieden op een plek in een professioneel ensemble.

Kijken we kritisch naar dit traject, dan zien we dat er – ook in Engeland – nog belangrijke schakels missen om van een echt inclusief leerecosysteem te spreken. Want: hoe krijgen leerlingen met een beperking toegang tot het instrument dat ze zelf graag willen spelen – niet alle instrumenten zijn bijvoorbeeld aangepast. En zijn er voldoende muziekdocenten met technologische en didactische kennis die leerlingen met een beperking kwalitatief muziekonderwijs kunnen geven? Hoe bereikbaar zijn de locaties waar je muziekles kunt volgen? Waar kunnen leerlingen met een beperking buitenschools ervaring opdoen met optreden? Hoe zorgen we ervoor dat je ook met een magic flute of clarion naar een muziekopleiding kan?

Maar los hiervan is Engeland nog steeds voorloper op het gebied van talentontwikkeling van kinderen en jongeren met een beperking in het muziekonderwijs. Hoe zorgen we er in ons land voor dat iedere leerling zich welkom en thuis voelt in elke muzikale leeromgeving, en daar een eigen weg in vindt?

Het vergt een lange adem om (professionele) inclusieve muziekensembles, orkesten, bands, en koren op te richten, maar Engeland laat zien dat het mogelijk is.

Laat je inspireren tijdens My Music Ability II!

In november vindt de tweede editie plaats van de conferentie My Music Ability. Tijdens deze internationale conferentie laten (inter)nationale groepen zien hoe muziek magen mogelijk is voor iedereen! Op vrijdag 12 (online) en zaterdag 13 november (live).

Meer lezen

Wil je doorpraten over dit onderwerp?
Neem contact op met Marian van Miert: MarianvanMiert@LKCA.nl