Op middelbare scholen lijkt zich een stille revolutie te voltrekken. Ik schreef in deze krant al verschillende malen over de kunstvakken in het voortgezet onderwijs. Over dat havisten en vwo’ers nauwelijks nog het profiel Cultuur & Maatschappij kiezen, en dat ze steeds minder eindexamen doen in een kunstvak. Een recent verschenen onderzoek naar de populariteit van schoolvakken op havo en vwo bevestigt deze trend. Ook daarin komen de kunstvakken er bedroevend slecht vanaf.

In een onderzoek van Qompas is derdejaars havisten en vwo’ers de afgelopen tien jaar gevraagd naar hoe interessant ze de door hen gevolgde schoolvakken vinden. De kunstvakken behoorden al nooit tot de populairste vakken, maar de laatste tien jaar is de interesse van deze scholieren voor tekenen, handvaardigheid en muziek sterk gedaald. De interesse voor tekenen daalde met 5, voor handvaardigheid met 8 en voor muziek met 13 procentpunten. Daarmee behoren de kunstvakken tot de sterkste dalers wat betreft populariteit, samen met levensbeschouwing, informatiekunde en de moderne talen (op Engels na). Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld natuurkunde, de sterkste stijger. Misschien is er ook nog een lichtpuntje, want het laatste schooljaar stijgt de populariteit van muziek en tekenen voor het eerst weer licht. Maar het ligt nog lang niet op het niveau van 10 jaar geleden.

Het is dus geen overbodige luxe dat verschillende overheden meer willen investeren in cultuuronderwijs in het VO. Daar valt een wereld te winnen. Een sinecure zal dit niet zijn; blijkbaar zitten de meeste havisten en vwo’ers niet op kunstvakken te wachten. Althans, niet in de vorm zoals ze nu aangeboden worden. Overigens zegt het onderzoek niets over vmbo’ers. Het lijkt erop dat bij hen geen sprake is van een dalende populariteit van kunstvakken. In ieder geval is het percentage leerlingen op het vmbo dat eindexamen doet in een kunstvak al jaren stabiel, aldus cijfers van DUO.

Misschien zegt het draagvlak onder scholieren ook iets over het draagvlak onder hun ouders voor het stimuleren van kunst. Het SCP vroeg de Nederlander naar beleidsterreinen waarvan zij vinden dat er meer, evenveel of minder geld naar toe moet. Ook in dat onderzoek bungelen kunst en cultuur, samen met ontwikkelingssamenwerking en militaire missies onderaan de prioriteitenlijst. Vijftien procent van de bevolking wil dat er meer overheidsgeld naar het stimuleren van kunst en cultuur toe moet, tegenover 42 procent die er juist minder overheidsgeld aan wil besteden.

Pijnlijke conclusie voor de kunstensector: kunst heeft geen prioriteit bij de meerderheid van de scholieren en volwassenen. En dat wordt gevoeld, ook buiten de schoolmuren. ‘Ik voel me niet serieus genomen’, ‘Mensen zien er vaak het nut niet van in, zien het als een hobby en willen niet betalen voor mijn diensten’, ‘Mensen zien het als een plezier-uurtje’. Het zijn slechts enkele citaten uit een recent onderzoek van het LKCA naar de arbeidstevredenheid van kunstdocenten en artistiek begeleiders in het amateurkunstveld. De respondenten werken met hart en ziel in onze sector en ondervinden het gebrek aan interesse en prioritering van de kunsten dagelijks aan den lijve.

Dit is een artikel uit de nieuwe Cultuurkrant NL (maart 2020). Neem hier een kosteloos abonnement.
In de volgende Cultuurkrant NL meer resultaten van het onderzoek naar de arbeidstevredenheid van kunstdocenten en artistiek begeleiders in de vrije tijd.