In maart maakte minister van Engelshoven bekend dat er 28 miljoen euro extra naar kunstonderwijs gaat. Dat is ruim 9 euro per leerling – nog niet één bioscoopkaartje – berekende Aleid Truijens toen meteen. Om kinderen echt in contact te brengen met kunst en cultuur, zijn iets meer euro’s nodig…

Eindelijk. Het gaat zo goed met Nederland dat zelfs de zielige sluitpost cultuur er wat bij krijgt. Niet dat alles wat tijdens de crisis door twee kabinetten bruut werd afgebroken nu terugkomt, maar toch fijn. De meeste miljoenen gaan naar cultureel erfgoed, museale aankopen, architectuur en de ontwikkeling van jong talent. Terecht.

Er is ook wat strooigoed voor de kleintjes. Minister van Engelshoven van Cultuur geeft 5 miljoen euro extra aan het muziekonderwijs, 16,8 miljoen euro om schoolkinderen een museum te laten bezoeken en 6 miljoen voor ‘cultuur die schuurt’. Mooi hoor, maar toch heb ik wat te zeuren. En niet alleen omdat die 28 miljoen voor alle leerlingen in het basis-, voortgezet en mbo-onderwijs – grove schatting: een kleine 3 miljoen – ruim 9 euro per kind betekent, nog niet één bioscoopkaartje.

Ik bleef haken aan de term l’art pour l’art die de minister gebruikt. Zij is er trots op (de Volkskrant, 12 maart) dat kunst weer ‘l’art pour l’art mag zijn’. Lastige typering, kunst voor de kunst. Van Engelshoven bedoelt er blijkbaar mee dat kunst zichzelf niet commercieel hoeft te bewijzen, noch toeristen hoeft te lokken: ‘We hebben tijden gehad dat cultuur vooral economisch waardevol moest zijn’, zegt ze. Maar die boze tijden zijn voorbij: ‘We gaan cultuur weer waarderen voor wat het is.’

Gaan we dat? Wie? En wat is ‘het’ dan precies? Ik moet bij l’art pour l’art denken aan ‘all art is quite useless’ van Oscar Wilde, of ‘de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie’ van Willem Kloos. Ik geloof niet dat de minister zo’n narcistische kunstopvatting voorstaat. Of bedoelt ze dat je kunst ‘mooi’ mag vinden en er onbekommerd van mag genieten?

Ook dat is onzin. Kunst is niet per se mooi. Ze kan afzichtelijk zijn, gruwelijk, misleidend, leugenachtig, stekelig, suikerzoet of truttig. Kunst is zo mooi of lelijk, fijnzinnig of plat, geil of vroom, goed of slecht als de mensen. Kunst moet het hebben van vormgeving, anders is het geen kunst, maar is altijd meer dan vorm.

Kunst hoort bij het leven. Zolang er mensen zijn, hebben die behoefte gehad om ergens afbeeldingen in te krassen, te zingen en trommelen, verhalen te vertellen. Uitingen van de ziel, van plezier, verlangens, onrust en ongenoegen. Daarmee leverden ze commentaar op hun bestaan.

Ook van deze minister moet cultuur iets. Iets nuttigs, anders is het geen overheidsgeld waard. Kunst moet vernieuwen, vandaar het stimuleren van jonge kustenaars. Kunst moet verleden koesteren en tonen, want kunst vertelt hoe wij zijn geworden wie wij zijn. Vandaar het geld voor erfgoed. Maar ook ‘kunst die schuurt’ krijgt geld, programma’s en voorstellingen ‘over lastig te bespreken onderwerpen als homoseksualiteit, discriminatie, loverboys en pesten’. Kunst als middel voor een gewenst doel dus, het tegendeel van l’art pour l’art.

Kunstkunst, daar verleid je geen kinderen mee. Die doet kinderen niet nieuwsgierig opkijken van hun schermpjes. Een paar bezoekjes aan een museum, ballet of film over discriminatie – met een zwetende juf of meester die dertig lawaaiige kinderen dresseert – wakkeren de liefde echt niet aan, al is er altijd een kind dat erdoor geraakt wordt.

Liefde voor kunst, dat hoeft ook niet. Liefde is vrijwillig. Maar breng kinderen zo veel mogelijk in aanraking met muziek, verhalen, gedichten, schilderijen, films en voorstellingen. Laat ze zien wat anderen hebben gemaakt en laat ze zelf dingen maken. Kunstonderwijs zou zo vanzelfsprekend moeten zijn als taal, rekenen en gymnastiek, gegeven door mensen die daarvoor zijn opgeleid. Daarvoor hebben we iets meer euro’s nodig.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in de Volkskrant.
Foto Aleid Truijens: Volkskrant
Foto boven artikel: Various Brennemans, Flickr.com