Door Marijn Cornelis

Er leven, zo blijkt uit onderzoek van CultuurSchakel, grote zorgen en onzekerheden bij aanbieders van cultuurbeoefening. Amateurkunstverenigingen, dans-, kunst-, muziek- en theaterscholen en zzp’ers die lessen en cursussen aanbieden zijn bang dat de hogere kosten van energie, huur en algemene inflatie directe gevolgen hebben voor hun aanbod en de betaalbaarheid daarvan.

Zij blijken zeer huiverig voor het doorberekenen van deze hogere kosten in hun contributies en lesgelden. Niet alleen omdat de meeste aanbieders koste wat kost betaalbaar willen zijn en blijven voor iedereen, maar ook omdat het afhaken van leden of leerlingen leidt tot lagere inkomsten voor henzelf.

Tijdens de coronacrisis hebben zij hun reserves al zien slinken tot een minimum en door deze volgende crisis er direct achteraan ontstaat een vicieuze cirkel, die zonder ingrijpen leidt tot steeds minder aanbod en minder deelnemers. En dat zou desastreus zijn voor de hele lokale culturele infrastructuur.

Zowel het Rijk als de gemeenten kunnen een aantal maatregelen nemen om deze vicieuze cirkel te doorbreken.

Vanaf 2023 is door het Rijk structureel geld vrijgemaakt voor maatschappelijke sectoren, waaronder cultuur, om tegemoet te komen aan de stijgende (energie)lasten. De staatssecretaris zou een deel van dit geld specifiek voor cultuurbeoefening kunnen oormerken. Helaas is de lobby voor de cultuureducatie- en participatiesector in veel gemeenten veel minder sterk dan die van de uitvoerende cultuursector, waardoor amateurkunst en aanbieders van lessen en cursussen vaak achter het net vissen bij dit soort gelden.

Gemeenten zouden bij het besteden van deze gelden breder moeten kijken naar de héle lokale culturele infrastructuur. Dus ook naar de ongesubsidieerde zzp’ers, maatschappen of andere organisatievormen die culturele lessen of cursussen aanbieden aan inwoners. Ook verenigingen, stichtingen en informele groepen die cultuur beoefenen verdienen aandacht. Geef deze sector ook vooral snel meer duidelijkheid over eventuele ondersteunende maatregelen.

Veel aanbieders van cultuurbeoefening huren gebouwen van gemeenten. Gemeenten kunnen verschil maken door de huurprijzen slechts minimaal te verhogen en panden versneld te verduurzamen. Gemeenten hebben hierin immers een voorbeeldfunctie.

Voor huurders van niet-gemeentelijke panden kunnen gemeenten een subsidieregeling in het leven roepen als tegemoetkoming in de kosten voor verduurzaming. Hierbij zijn regelingen zonder al teveel voorwaarden nodig, zodat de drempel om aan te vragen laag is.

Tot slot zouden gemeenten – in het algemeen – meer oog moeten hebben voor de toegankelijkheid van cultuurbeoefening in de vrije tijd. Cultuurbeoefening wordt veelal belangrijk geacht, maar tegelijkertijd wordt het meestal geheel aan de markt over gelaten. Dat gaat op den duur knellen, zoals nu, als de prijzen die de aanbieders noodgedwongen moeten doorberekenen, niet meer aansluiten bij wat inwoners kunnen betalen. Daarbij is aandacht nodig voor de noden van de middeninkomens.

Voor de lage inkomens zijn er vaak kortingspassen of fondsen die tegemoetkomen in lesgelden of benodigdheden zoals instrumenten of kleding. Maar juist voor de groep nét boven deze inkomens is cultuurbeoefening nu al bijna onbetaalbaar.

Te hoge prijzen zijn niet alleen ernstig omdat dit de persoonlijke (talent)ontwikkeling van kinderen in de weg staat, maar ook omdat dan een héle generatie niet opgroeit met de ervaring wat kunst en cultuur met je doet. Zij kennen dan niet het gevoel hoe bevrijdend en fijn een kunstvorm beoefenen is. Zij ervaren nooit aan den lijve hoe waardevol cultuur is.

Bedenk daarbij: iedere groot kunstenaar of musicus is ooit als amateur begonnen. Als we deze humuslaag niet voeden, zijn er straks ook geen professionele makers meer. Wat ik dan voor me zie is een kale en onbewoonbare wereld, zonder de troost en warmte van kunst.

Marijn Cornelis stuurde onlangs een open brief aan wethouder Bruines van Den Haag over de stijgende kosten binnen de cultuurbeoefening. Lees de brief.