Er is steeds meer aandacht voor muziekles in basis- en voortgezet onderwijs. Leerlingen leren over muziek, leren muziek maken, leren bewegen op muziek, en eventueel ook improviseren en componeren. Maar de kracht van muziek gaat verder dan de ‘puur vakmatige aandacht’ die het nu in het onderwijs krijgt. In alle vakken op school kun je de kracht van muziek gebruiken.
Die kracht werkt op vier verschillende manieren: via luisteren, bewegen, taal en communiceren. Het lesgeven met muziek, waarbij je muziek gebruikt als didactische metgezel, is voor iedere docent die van muziek houdt de moeite waard; je hoeft er echt geen vakdocent muziek voor te zijn. Om muziek in alle vakken te gebruiken moeten wel wat, vaak denkbeeldige, hindernissen worden overwonnen.
Je hoeft niet muzikaal te zijn
Wat mij opvalt is dat veel docenten die van muziek houden zichzelf niet muzikaal vinden. Ze zeggen bijvoorbeeld dat ze geen maatgevoel hebben of geen wijs kunnen houden. Als het gaat om het gebruiken van muziek in de les voelen ze zich onbekwaam vergeleken met vakdocenten muziek. Dat is vaak onterecht. Niet-musici zijn net zo muzikaal als musici. Er is hard bewijs dat musici en niet-musici in het luisteren erg op elkaar lijken, als je de muziek aanpast aan de luisteraar. Dat is heel verfrissend: muzikaliteit is dus niet voorbehouden aan mensen die conservatorium gedaan hebben of veel geoefend hebben. Zeg dus nooit meer: ‘Ik ben niet muzikaal’ als je echt van muziek houdt.
Ook hoeft een docent niet speciaal in muziek geschoold te zijn om de kracht van muziek in de les te gebruiken. Iedere docent kan lesstof leren muzikaliseren. Dat is leuk en afwisselend voor de leerlingen en ook nog didactisch verantwoord. Onderzoek maakt duidelijk dat een boodschap beter blijft hangen wanneer je leert met gebruikmaking van veel verschillende hersendelen.
Dat is precies wat muziek kan doen: het verbindt vier vormen van leren.
- Expliciet leren is een bewust proces van informatie vergaren, een intentioneel leerproces, dat ons expliciete kennis oplevert en veel gebruik maakt van taal.
- Daartegenover staat impliciet leren, waarbij niet de taal, maar de lichaamsbeweging een centrale rol speelt. Daarbij ligt de sleutel niet in de uitleg en het begrijpen, maar eerder in het nadoen en oefenen.
- Sociaal leren maakt gebruik van het feit dat een mens een enorm sociaal wezen is en het brein ‘van nature’ graag leert van en over anderen.
- ‘Leren met sfeer’, is verbonden met emotie: een gevoel van veiligheid geven, aandacht opwekken, zorgen voor positieve verrassingen en de juiste spanning.
Hoe muzikaliseer je je les? Vier voorbeelden.
- Je kunt de aandacht voor de lesstof vergroten door goed gekozen muziek zachtjes op de achtergrond te laten spelen. Zo kun je hinderlijk omgevingsgeluid wegfilteren. Ook kan het de leerlingen kalmeren of juist opwekken. Leerlingen doen dat zelf al thuis, als ze huiswerk maken.
- Je kunt songteksten gebruiken. Eén enkele ‘hookline’ kan al effect hebben. Een mooi voorbeeld hiervan is ‘Ricky don’t loose that number’ van Steely Dan voor in de wiskundeles. Het herhaald gebruik van het nummer kan het brein in wiskunde-stemming brengen. Veel liedteksten kunnen vanwege hun verhaallijn, analogie of als een concreet voorbeeld in de les gebruikt worden. Je kunt leerlingen er naar laten luisteren en het in groepjes laten bespreken. Dit soort lessen blijft goed in het geheugen hangen!
- Samen muziek beleven vergroot de veiligheid en de saamhorigheid en versterkt zo het sociale leerklimaat. Probeer het uit en kijk welke muziek in jouw klas werkt! Of gebruik muziek bijvoorbeeld om de overgang van het ene naar het andere onderwerp herkenbaar en soepel te laten verlopen (klassenmanagement). Docenten zijn bijna altijd aangenaam verrast door het enthousiasme dat leerlingen tonen.
- Er zijn prachtige, speciaal voor leerlingen gemaakte songs waarvan de hele tekst van toepassing is op de lesstof. Die liedjes stimuleren het robuuste impliciete geheugen. Maar daar zijn er niet veel van. Steeds vaker hoor ik dat leerlingen hun eigen songs maken om de les beter te onthouden. Waarom zou je daar als docent geen stimulerende rol in kunnen spelen? Misschien in overleg met je collega muziekdocent?
Met muziek brengt je plezier in de les, plezier in het leren, plezier in je taak als docent. Muziek in de les zou nét zo gewoon moeten zijn als muziek buiten de les. En ja, dat kan zeker op een didactisch verantwoorde manier.
Meer weten? Lees de whitepaper of zijn blogs op LinkedIn:
Steven Scheer over muziek en geheugen:
https://www.linkedin.com/pulse/liedjes-om-je-geheugen-te-trainen-muzikaliseer-les-5-steven-scheer/
Over hoe je de energie van muziek kunt gebruiken:
https://www.linkedin.com/pulse/7-tips-om-de-energie-van-muziek-te-gebruiken-les-steven-scheer/
Over muziek als kapstok:
https://www.linkedin.com/pulse/een-kapstok-voor-de-boodschappen-muzikaliseer-je-les-10-steven-scheer/
Muzikaliseer je les:
https://www.linkedhttps://www.linkedin.com/pulse/liedjes-om-je-geheugen-te-trainen-muzikaliseer-les-5-steven-scheer/in.com/pulse/muzikaal-welk-opzicht-muzikaliseer-je-les-6-steven-scheer/
publicatie
artikel
Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)