Door Daria van den Bercken

Als burger met belangstelling voor de formatietijd, als moeder met de beste wensen voor de toekomst van haar kind, en als overtuigd kunstenaar hoop ik dat politici en beleidsmakers de noodzaak van goed cultuuronderwijs inzien en uitgebreider verwoorden in het nieuwe regeerakkoord. Dat ze geen kortlopende regelingen van twee jaar bepleiten zoals nu op de planning staan, maar langdurige afspraken die verder reiken dan één beleidsperiode. En dat ze daarin ruimhartig investeren.

Cultuuronderwijs bestaat niet uit kortstondig consumeren. Het betekent verdieping bieden aan kinderen, een hele basisschoolperiode lang. Concreet betekent beter cultuuronderwijs: een landelijke structuur maken waarin vakdocenten de weg terugvinden naar het onderwijs.

Goed cultuuronderwijs is onderwijs in- en deelname aan theater, beeldende kunst, dans, muziek en literatuur. Met een inspirerende docent die zorgt voor ontmoetingen met grensverleggende kunst uit heden en verleden in kunstencentra. Neem bijvoorbeeld muziekonderwijs. Dat bestaat niet enkel uit een jaarlijks bezoek aan een symfonieorkest. Bezielde vakdocenten verzorgen structureel onderwijs, in groepen en individueel. Ze geven uitleg over de muzikale taal, zorgen dat leerlingen zichzelf leren uitdrukken op een instrument, zich begeven in de sociale structuur van samenspel met ensembles, en zelfs verantwoordelijkheid leren dragen voor een waardevol instrument.

Voor de komst van corona vlogen commerciële bedrijven regelmatig musici in om op goedbetaalde seminars werknemers te inspireren over de sociale werking van orkesten, het democratische samenwerken van een strijkkwartet, of hoe een solist als een topsporter het beste uit zichzelf haalt. Het is zot dat deze waardevolle facetten van persoonlijke ontwikkeling niet al op de basisschool worden aangeleerd. Terwijl ondertussen musici ietwat geforceerd worden gepresenteerd als voorbeeld voor persoonlijk leiderschap, momenteel een populair onderwerp bij bedrijven, op zoek naar verdieping, zelfkennis en zingeving.

Goed cultuuronderwijs zal het bestaande lesprogramma op scholen niet in de weg staan, maar juist versterken. Wetenschappelijk staat al lang vast dat kunst en creatieve vakken doorslaggevend zijn voor een stimulerende cognitieve en emotionele ontwikkeling. Ze ondersteunen de verbeelding, creatie, eigenheid en zelfkennis. Het kind leert beter luisteren en aandachtiger kijken, op hoog niveau samenwerken met andere kinderen en intelligent communiceren. Het kind leert ook schoonheid zien en het bewustzijn daarvan gaat een leven lang mee. Oefenen en studie moeten dagelijks onderdeel zijn van het lesprogramma. Vakdocenten en schooldocenten versterken elkaar en bieden onderwijs met aandacht en ruimte.

Jezelf ontwikkelen, daar trots op zijn, en tegelijkertijd de wereld om je heen open en creatief benaderen: dat zijn kwaliteiten waarover de Britse auteur Ken Robinson vertelde in zijn zeventig miljoen keer bekeken TED-talk. Hij zei dat ons huidige onderwijssysteem gebaseerd is op de kansen die de industriële revolutie in de negentiende eeuw bood. Nu, bijna twee eeuwen later, staan wij voor nieuwe uitdagingen. Zorg dat je kind zich ontwikkelt via creativiteit, is zijn boodschap: omarm de rijkdom van het menselijk vermogen.

Kunst en cultuur is ook maatschappijleer. Breng je dat in het lesprogramma van de jongste schoolgangers, dan geef je mee dat cultuur een integraal onderdeel van leven is. Makkelijker kan ik het niet uitleggen.

En als er deze zomer inderdaad een langdurige cultuuronderwijsregeling in het regeerakkoord verwoord wordt, dan hebben we over twintig jaar geweldig opgeleide volwassenen én verjongd publiek voor een cultuursector in Nederland die daarnaar snakt, na veertig jaar cultuurloos onderwijs. Dat nieuwe publiek is een onmisbaar onderdeel van een sector die bijna 4 procent van onze economie behelst, een sector die Nederland kwaliteit van leven geeft en het een plezierig land maakt om in te wonen.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd in Trouw.

In de komende Cultuurkrant NL, die eind september uitkomt, staat een interview met Daria van den Bercken. Neem een gratis abonnement.