Door Ronald Kox

Ontegenzeggelijk brengt corona ellende voor de cultuursector en het cultuuronderwijs. Veel geplande activiteiten om het onderwijs te verrijken en te versterken met culturele activiteiten gaan niet of maar deels door, of op een heel andere manier. Leerlingen, vooral uit armere gezinnen, worden gehinderd in hun ontwikkeling, ook op cultureel gebied. Maar het virus heeft ook bepaalde ontwikkelingen in een stroomversnelling gebracht en kansen geboden.

Doordat de scholen aan het begin van de crisis dichtgingen, deden leerkrachten versneld kennis op over de digitale (on)mogelijkheden voor het onderwijs, en ervoeren ouders dat lesgeven toch echt een vak is voor professionals. Veel scholen realiseerden zich ook beter dan voorheen dat onderwijs meer is dan alleen kennisoverdracht. Onderwijs gaat voor een belangrijk deel over ontmoeting, brede ontwikkeling en het delen van emoties en ervaringen. En cultuuronderwijs is daarin een belangrijk element.

Niet voor niets wilden scholen het einde van de intelligente lockdown dit voorjaar vooral vieren met groeps- en sociale activiteiten, onder andere met culturele activiteiten.

Dat waren mooie voornemens, maar nu zitten we weer in een lockdown en dreigt een herhaling van zetten. Docenten worstelen er opnieuw mee hoe ze leerlingen kunnen bereiken en motiveren. Kinderen moeten opnieuw afstand nemen van het dagelijkse contact met leeftijdsgenoten en krijgen weer minder impulsen voor hun persoonlijke en sociale ontwikkeling. Een verder oplopende achterstand in hun ontwikkeling dreigt, waarbij waarschijnlijk in eerste instantie zal worden gekeken naar taal en rekenen. Voor de ontwikkeling van hun talenten, identiteit en toekomstige positie als kritisch lid van de samenleving zal opnieuw minder aandacht zijn.

Hoe jammer zou dat zijn! Juist nu kan cultuuronderwijs, ook op afstand, ervoor zorgen dat kinderen hun emoties en gedachten kunnen uiten en delen, hun isolement doorbreken, plezier beleven en hun talenten ontdekken en ontwikkelen. Het is belangrijker dan ooit dat de culturele sector, instellingen, groepen en afzonderlijke aanbieders, inspelen op de nieuwe realiteit van het online lesgeven. En op de maanden daarna, als er weer docenten zullen uitvallen. Zij moeten alternatieven bieden om deze momenten van uitval te overbruggen: iemand die voor de klas komt of die culturele activiteiten op afstand biedt. Losse culturele activiteiten, maar (vooral) ook doorlopende creatieve activiteiten die het onderwijs verrijken en versterken.

Het goede nieuws is: daar is geld voor beschikbaar. Het kabinet realiseert zich dat het onderwijs voor grote uitdagingen staat en trekt de portemonnee. Minister Slob (OCW) maakt vanaf januari 2021 210 miljoen extra vrij voor scholen en mbo-instellingen om hulp in te kunnen zetten. Dit geld is bedoeld om de druk op de docenten en schoolleiders te verminderen, bijvoorbeeld bij schooluitval, en kan ingezet worden voor extra docenten en ondersteuners, maar ook voor meer gastlessen – onder andere op het gebied van cultuur en sport.

Hiermee krijgen scholen en mbo-opleidingen de kans meer cultuurprofessionals in te zetten: bevoegde kunstvakdocenten, maar ook cultuurprofessionals of culturele instellingen die een of meerdere gastlessen kunnen verzorgen of een project kunnen opzetten voor de school.

Voor het basisonderwijs biedt het bestaande netwerk van penvoerders Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK) een kans om dit op een gecoördineerde wijze te regelen met schoolbesturen en de culturele omgeving. Ik raad schoolbesturen en penvoerders aan hierover zo snel mogelijk met elkaar in gesprek te gaan.

Voor het voortgezet onderwijs en mbo zijn die contacten er minder. Maar in 2021 gaat de uitbreiding van de derde periode van het programma Cultuureducatie met Kwaliteit van start. En dat biedt mooie extra kansen om een netwerk voor deze scholen te starten of uit te breiden. Ook hier is mijn advies: scholen en penvoerders, ga hierover in gesprek. Zo leer je elkaar ook beter kennen.

Hopelijk zorgen de extra financiële middelen voor verlichting van de noden in de scholen. Laten we daarbij vooral niet vergeten in cultuuronderwijs te investeren. Mogelijk zorgt deze lastige periode voor een nieuwe, blijvende, ontwikkeling met meer verankering van én kansen voor cultuuronderwijs.

Meer info over: