LKCA onderzoekt samen met een groot aantal partners de arbeidstevredenheid van deze kunstdocenten en artistiek begeleiders. In het onderzoeksrapport vind je alle resultaten van een online vragenlijstonderzoek. Wat zijn de belangrijkste bevindingen?

De kunstprofessionals die meededen aan het onderzoek zijn het meest tevreden over de inhoud van hun vak, zoals over het werken met leerlingen of beoefenaars en over het artistieke vakmanschap dat ze kwijt kunnen in hun werk. Men is het minst tevreden over de zakelijke kant van het werk, zoals het inkomen en de werkzekerheid. Dit geldt zowel voor degenen in loondienst als voor de zzp’ers.

De kunstprofessionals zijn tevreden over de inhoud van hun vak omdat ze veel invloed hebben op de invulling ervan. Ze ervaren daarentegen weinig mogelijkheden om hun inkomen en werkzekerheid te beïnvloeden. Het belangrijkste probleem ligt bij de geringe betalingsbereidheid bij leerlingen en beoefenaars, naast overaanbod en verstoorde marktwerking door subsidies. Het uurtarief heeft een plafond bereikt dat vooralsnog niet doorbroken wordt, en dat bovendien al heel lang op hetzelfde niveau ligt.

Bijna de helft van de kunstprofessionals overweegt weleens om te stoppen met hun vak. Deze overweging wordt in belangrijke mate veroorzaakt door de ontevredenheid over hun inkomen en werkzekerheid.

Bijna driekwart van de kunstdocenten en artistiek begeleiders is momenteel geheel werkzaam als zelfstandige, maar deze arbeidssituatie heeft maar van dertig procent de voorkeur. Men heeft vooral de voorkeur voor een combinatie van werken in loondienst en als zelfstandige. Degenen die graag (gedeeltelijk) in loondienst willen gaan werken zijn significant ontevredener over hun inkomen en werkzekerheid.

Met dit onderzoek willen LKCA en zijn partners een bijdrage leveren aan het zichtbaar maken van kunstdocenten en artistiek begeleiders in de discussie over de arbeidsmarkt van de culture en creatieve sector en zo hun arbeidsmarktpositie versterken en arbeidstevredenheid vergroten. Ook uit dit onderzoek blijkt dat de ontevredenheid over inkomen en werkzekerheid vaak wordt gecompenseerd door de hoge tevredenheid over de inhoudelijke kanten van het werk – ‘een prachtig vak’. Maar gezien de grote ontevredenheid over het inkomen en werkzekerheid en de grote groep die door deze ontevredenheid weleens overweegt om te stoppen is het de vraag hoe duurzaam deze infrastructuur voor kunsteducatie en cultuurparticipatie is.

Vanuit de politiek wordt het stimuleren van ondernemerschap al lange tijd als oplossing gepresenteerd voor een gering inkomen en slechte werkzekerheid, maar het is dus de vraag of dat op deze markt soelaas biedt. Omdat inmiddels steeds duidelijker wordt dat dit lang niet altijd werkt voor de culturele sector, doet de politiek en de gesubsidieerde culturele sector tegenwoordig een beroep op fair practice van de afnemende partij. Dat kun je natuurlijk heel goed vragen van gesubsidieerde instellingen die werken met kunstenaars, maar hoe dwing je fair practice af bij een markt die wordt gedomineerd door particuliere afnemers? En hoe verhoudt een eerlijker (dus hogere) prijs zich tot beleidsdoelen als het verlagen van drempels en het verhogen van toegankelijkheid zoals het Programma Cultuurparticipatie van OCW dat nastreeft?

Dit onderzoek biedt op deze vragen geen direct antwoord, maar stelt ze aan de kaak en geeft inzicht in de factoren die de aantrekkelijkheid van het beroep van kunstdocent en artistiek begeleider beïnvloeden. We hopen beleidsmakers en ondersteunende partijen hiermee handvatten te bieden om een bijdrage te leveren aan het verhogen van de aantrekkelijkheid van het beroep. Met als uiteindelijk doel een duurzaam en gezond aanbod van kunsteducatie en cultuurparticipatie in de vrije tijd.

Foto header: Phoenix Cultuur | Paul van der Veer